میزگرد چالشهای کنترل کیفیت در تسنیم خراسان رضوی استاندارد سقف کیفیتی برای تولیدات صنایع ایجاد نکند/ کیفیت نخستین هدف خودتحریمیها
در میزگرد چالشهای کنترل کیفیت در خراسان رضوی خبرگزاری تسنیم به این مقوله که استاندارد نباید سقف کیفیتی برای تولیدات صنایع ایجاد کند، تأکید شد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، کنترل کیفیت به عنوان یکی از مهمترین اصول تولید شناخته میشود زیرا کیفیت و مطابقت در استانداردها موضوعی است که برای صادرات اهمیت بسیار ویژهای دارد؛ این موضوع در تولیدات خراسان رضوی که غالب آنها صنایع غذایی بوده و حالت سلامت محور دارند اهمیت بیشتری پیدا میکند.
در این راستا و با توجه به امکان صادرات بیشتر در محصولات مختلف در خراسان رضوی و ظرفیتهای موجود در این حوزه میزگردی با پیگیری خبرگزاری تسنیم در خراسان رضوی در خانه صنعت، معدن و تجارت این استان با حضور رضا نوفرستی دبیر و مدیرعامل جامعه کنترل کیفیت متخصصان صنایع خراسان رضوی، سید رضا تازه بهار نایب رئیس جامعه کنترل کیفیت متخصصان صنایع خراسان رضوی و مینو قوام نصیری رئیس هیئت مدیره جامعه کنترل کیفیت متخصصان صنایع خراسان رضوی برگزار شد که مشروح آن را در زیر میخوانید.
مهمترین موضوعات مطرح شده در میزگرد چالشهای کنترل کیفیت در خراسان رضوی خبرگزاری تسنیم به شرح زیر است:
- مهمترین چالش حوزه کنترل کیفیت در خراسان رضوی فعالیت واحدهای زیرپلهای است.
- بیش از 800 قلم کالا در کشور وجود دارند که برای آنها استاندارد ملی اجباری تهیه شده است.
- رقابت سالم با اقدامات در حوزه برندینگ مهمترین گام برای ارتقا کیفیت در تولیدات خراسان رضوی است.
- نخستین موضوعی که در خودتحریمیهای موجود در حوزه تولید کالا متأثر میشود کیفیت است.
- هزینههای تحمیلی به صنایع کیفیت تولید و استاندارد آن را تحت تأثیر قرار میدهد.
- حضور نداشتن کالاهای ایرانی در بازار خارجی روی کیفیت آنها تأثیر زیادی گذاشته است.
- بروکراسی اداری در کشور ما نیز یکی دیگر از نمادهای خودتحریمی بوده که سبب پایین آمدن کیفیت شده است.
تسنیم: اهمیت موضوع کنترل کیفیت با توجه به ویژگیهای موجود در صنایع خراسان رضوی چیست و با توجه به اینکه غالب تولیدات در این استان شامل دستههای هستند که اهمیت کیفیت در آنها نسبت به سایر محصولات بالاتر است؛ تحلیل شما در این حوزه چیست؟
استانداردها حداقل کیفیت هستند
تازه بهار: در نخستین گام باید در نظر داشت که استانداردهای ما بر اساس بروشورهایی تنظیم شده که عمده مباحث آن روی حداقلها بحث میکند و باید دید که در نظر گرفتن این پایهها تا چه حد میتواند در کشور ایران و به ویژه استان خراسان رضوی کارگشا باشد.
باید گفت که کیفیت تولیدات داخلی در خراسان رضوی مناسب است اما مسائلی از قبیل تحریم و مشکلات در حوزه تهیه مواد اولیه سبب شده که نتوان کیفیت بالاتر از حد تعیین شده را به وجود آورد و اگر واحد تولیدی نیز باشد که استانداردها را رعایت نکند برابر قانون با آن برخورد شده و برای آن مجازاتهای مختلفی از جریمه تا پلمب در نظر گرفته میشود.
واحدهای متقلب نیز بیشتر واحدهایی هستند که پروانه استاندارد نداشته و در اصطلاح عامیانه به صورت زیرپلهای فعالیت دارند و رسالت اصلی بازرسیهای استاندارد پیدا کردن همین واحدها بوده که با همکاری واحدهای مجاز با آنها برخورد میشود.
حضور مدیران کنترل کیفیت به عنوان نماینده اداره استاندارد که در این زمینه تعیین صلاحیت شدهاند و برای این موضوع آموزش دیده و پروانه گرفتهاند در واحدهای صنعتی تا کنون توانسته مشکلات زیادی را از موضوعات تقلب در استانداردها رفع کرده و در این حوزه مشارکت مناسبی داشته باشند.
قوام نصیری: در بسیاری از موارد مشکلات نبود کیفیت از واحدهای زیرپلهای یا زیرزمینی است که بدون داشتن مجوز فعالیت داشته و محصولات خود را وارد بازار میکنند پس از انجام آزمایشات وجود مواد مضر در آنها تأیید میشود.
نوفرستی: استانداردسازی برای بهبود کیفیت محصولات نخستین بار در ایران با تصویب قانون اوزان و مقیاسها به وجود آمد و به تدریج در سال 1339 با تصویب تشکیل مؤسسه استاندارد این موضوع در کشور ما به صورت جدی پیگیری شد و از سال 1344 نیز با الحاق آزمایشگاههای صنعتی در سطح کشور به مؤسسه استاندارد این موضوع با جدیت بیشتری پیگیری میشود.
هم اکنون باید برای هر کالایی در کشور استانداردی تدوین شود و در تمام دنیا نیز روند همین بوده و سازمانهایی در موضوعات تدوین استاندارد فعالیت دارند، استانداردها نیز هر کدام دسته بندی داشته و در ردههای مختلف جهانی، منطقهای، ملی و یا کارخانهای دسته بندی میشوند.
بیش از 800 قلم کالا در کشور وجود دارند که برای آنها استاندارد ملی اجباری تهیه شده و هر سال نیز 300 الی 400 سند استاندارد جدید نیز تهیه میشود هر چند این تعداد در مقایسه با کشورهای پیشرفته میزان مناسبی نیست.
در کشورهای پیشرفته اصلا استاندارد اجباری مفهومی ندارد به این معنا که نوع فرهنگ و تولید در آنها به گونهای است که خود به خود تولیدکنندگان بالاترین سطح استاندارد که برای واحد تولیدی امکان پذیر است را رعایت میکنند اما درکشور ایران به علت نهادینه نشدن فرهنگ استاندارد و کیفیت این اتفاق نیفتاده لاجرم هر ساله به تعداد کالاهای استاندارد اجباری و تعداد اسناد مربوط به آنها افزوده میشود.
تسنیم: یکی از چالشهایی که برخی از تولیدکنندگان باسابقه و صاحب برند همواره از آن یاد میکنند نبود استاندارد اجباری برای برخی از تولیدات است که سبب میشود تولیدکنندگان بیکیفیت کالای خود را ارزانتر وارد بازار کرده و امکان سود اقتصادی را از آنان میگیرند این موضوع را چگونه تحلیل میکنید.
کیفیت خواهی باید تبدیل به فرهنگ شود
نوفرستی: حدود 25 هزار سند استاندارد تا کنون تدوین شده اما از دیدگاه من فرهنگ کیفیت خواهی و توجه به استاندارد در میان مردم کشور ما باید تا حدی بالا باشد که تولیدکنندگان نتوانند کالای بدون کیفیت را تولید کنند و در صورت وارد کردن چنین محصولاتی به بازار مصرف دچار مشکلات اقتصادی شوند.
همچنین باید توجه داشت که استانداردهایی که در ایران تدوین شده همه حداقل کیفیتی است که باید وجود داشته باشد اما در معنای کلی با توجه به مفهوم کلمه کیفیت نمیتوان برای آن حد و مرزی در نظر گرفت.
باید در نظر داشت که از نظر فرهنگی مشکلاتی در حوزه کیفیت وجود دارد که همیشه باید یک نوع بازرسی پلیسی وجود داشته باشد تا افراد به وظایف خود به نحو مناسب عمل کنند و به این ترتیب قانونی به نام نظام تأیید صلاحیت مدیران کنترل کیفیت در دل این مقررات به وجود آمد که برای آن هر کارخانه باید حتما یک مدیر کنترل کیفیت داشته باشد که به عنوان نماینده سازمان ملی استاندارد در واحد فعالیت داشته باشند.
مدیران کنترل کیفیت در سال 1364 در خراسان رضوی که در این حوزه پیشتاز استانهای دیگر است؛ اقدام به تشکیل انجمنی برای ارتقا وضعیت شغلی و حقوقی خود کردند و لذا نخستین جامعه کنترل کیفیت در حوزه صنایع غذایی در این استان شکل گرفت که پس از چند سال این انجمن به تمام رستهها فعالیت خود را تعمیم داد و هم اکنون در بیش از 30 استان کشور این جامعه فعالیت دارد.
در خراسان رضوی بیش از 245 نفر کارشناس استاندارد وجود دارند که یاری رسان سازمان ملی استاندارد در حوزه نظارت بر تولید محصولات باکیفیت هستند و با انجام بازرسیهای تصادفی بر فعالیت واحدهای تولیدی در رستههای مختلف نظارت دارند.
تسنیم: تعاملاتی که با اداره استاندارد در جامعه مدیران کنترل کیفیت خراسان رضوی وجود دارد؛ به چه صورت است؟
استاندارد اجبار نیست
نوفرستی: دفتر این جامعه بیش از 22 سال در سازمان ملی استاندارد بوده و همکاری بسیار تنگاتنگی میان این دو نهاد وجود داشته است و تأیید صلاحیت مدیران کنترل کیفیت و آموزش آنها بر عهده جامعه کنترل کیفیت بوده و به فعالیت خود در این بخش هنوز نیز ادامه میدهد.
تازه بهار: یکی از مشکلاتی که در مورد واحدهای تولیدی در کشور ما وجود دارد این است که دیدگاههای موجود در بحث استاندارد به ویژه برای واحدهای تولیدی به صورت اجبار درآمده و باید در نظر داشت که استاندارد داشتن مستلزم هزینه بوده و کسی که قصد دارد کالای باکیفیتی تولید کند باید هزینههای مالی و معنوی مربوط به آن را بپردازد.
در بسیاری از واحدهایی که استاندارد دارند این اعتراض وجود دارد که باید هزینههایی از جمله حقوق و مزایای یک مدیر کنترل کیفیت را تقبل کرده و در نتیجه هزینه تمام شده کالا افزایش پیدا میکند که در این حوزه نخستین موردی که میتواند کمک دهنده باشد فرهنگ سازی است.
نخستین موضوعی که در این بخش میتوان به آن اشاره داشت این است که استاندارد داشتن یک اجبار نبوده و در واقع یک نوع تبلیغ برای کالای تولیدی است.
تسنیم: در مورد بسیاری از محصولات به ویژه گروه صنایع غذایی که در خراسان رضوی غالب تولیدات را تشکیل میدهند کیفیت با چشم قابل دیدن نبوده و نیاز به اقدامات آزمایشگاهی دارد برای رفع مشکلات این حوزه از دیدگاه شما چه اقداماتی باید انجام داد؟
رقابت باید کیفیت را تأمین کند
تازه بهار: نخستین موضوعی که در باید به آن توجه داشت نشان استاندارد در کالا بوده و موضوع دیگر رقابت در محیط سالم با اقدامات در حوزه برندینگ است همانطور که به آن اشاره شد در خارج از کشور ایران استاندارد به هیچ عنوان اجباری نبوده و چیزی که برای فروش کالا تعیین کننده است کیفیت محصولات است.
این رقابت سبب میشود که خود به خود تقلبات استانداردی از بین رفته و تمام محصولات شاخصههای مربوط به مرغوبیت را داشته باشند.
هم اکنون معضلی که در ایران بیشتر در حوزه رقابت بین تولیدکنندگان دارای کیفیت و بدون کیفیت است که باید تمهیداتی اندیشیده شود که مشتری به سمت کالای بدون استاندارد نرود و یکی از ارکان این موضوع فعالیتهای رسانههای جمعی است؛ مردم باید این موضوع را مد نظر داشته باشند که تولید محصولات باکیفیت دارای هزینههایی است که به بخش تولید مترتب شده و در قیمت تمام شده کالا نیز تأثیر میگذارد و باید بهای آن را پرداخت کنند.
در مورد تشخیص کیفیت محصولات نیز راه حل مصرف وجود دارد در نظر بگیرید کالایی مانند زعفران دارای استاندارد اجباری نیست و مشاهده میشود که برخی از واحدهای تولیدی که محصولات مرغوبی را به بازار وارد میکنند قیمتی گرانتر دارند و از روی ظاهر نیز نمیتوان پی به تفاوتهای محصولات آنها برد اما قطعا افراد پس از چند بار مصرف متوجه میشوند که کدام محصول ارجحیت بیشتری برای خریداری دارند.
تسنیم: به برندینگ کالاها اشاره داشتید، تأثیرات این حوزه را در افزایش کیفیت چگونه ارزیابی میکنید؟
نوفرستی: ارتباط برندینگ با کیفیت حالت عکس دارد به این معنی که کیفیت برند را تحت تأثیر قرار میدهد، وقتی کالایی کیفیت داشته باشد برند آن نیز تقویت میشود.
متأسفانه در کشور ما این نگاه وجود دارد که کالای تولید شده حتما توسط یک ارگان تأیید صلاحیت شود و این مسئله در واقع یک خواسته نابهجا در حوزه فرهنگی است.
در برخی از کالاها هیچ گونه نظارتی توسط نهادهای دولتی انجام نمیشود اما مشاده میشود مردم از برخی از فروشگاههای ویژه برای تأمین نیاز خود خرید میکنند که این تأثیر همان کیفیت بوده و سبب افزایش تمایل مردم به خرید از آن مرکز خرید ویژه و یا برند خاص میشود.
برخی از کالاهای ایرانی و به ویژه تولیدات خراسان رضوی با کالاهای خارجی رقابت دارند عمده ضعفی که در این حوزه وجود دارد خودتحریمیهایی است که به لحاظ قیمت تمام شده وجود دارد و سبب میشود برخی از اوقات کیفیت محصولات پایین بیاید.
برخی از هزینههایی که بر دوش واحدهای صنعتی گذاشته میشود از جمله مالیات، تأمین اجتماعی و بهای انرژی سبب میشود که هزینه تمام شده کالا بالا برود و در این حوزه امکان تولید رقابتی از واحد گرفته میشود؛ به بیان واضحتر وقتی تولیدکننده توان اعمال نظر در مؤلفههای هزینهزا از جمله مواردی که در بالا ذکر شد را ندارد تنها در کیفیت باید دستکاری کند تا قیمت محصول خود را در حد توان بازار نگاه دارد.
مؤلفههایی که در کیفیت محصولات ایرانی تأثیر گذاشته در واقع همین هزینههای تحمیلی است که توان تولید را گرفته و سبب میشود که کالای ایرانی نتواند رقابت مناسب داشته باشد همچنین حضور نداشتن کالاهای ایرانی در بازارهای بینالمللی به علت تحریم و وضعیت ارتباطات خارجی که هم اکنون در حال از بین رفتن است نیز یکی از علل عمدهای است که میتواند در حوزه کیفیت تأثیر داشته باشد.
باید تعدادی از ارزشهایی که در ارتباط با کیفیت و استاندارهای زندگی در تمام سطوح هستند در کشور و به ویژه خراسان خراسان رضوی وجود دارند مرتفع شوند، تا مشکلات کیفیتی در صنایع نیز برطرف شوند زیرا در جامعهای که مردم آن از هیچ نظر به کیفیت زندگی توجه ندارند، نمیتوان محصولات مرغوب را وارد بازار کرد.
پس از اینکه مردم علامت استاندارد را مشاهده میکنند مؤلفه بعدی قیمت کالا است اما باید در نظر داشت در وضعیتی یکسان برای تولید بالا بودن قیمت حتما علتی دارد که یکی از علل اصلی آن کیفیت است و صرف در نظر گرفتن قیمت برای خریدن یک کالای تولید شده اصلا مناسب نیست.
همچنین باید در نظر داشت زمانی موضوع کیفیت در کشور ایران و به ویژه استان خراسان رضوی بهبود پیدا میکند که مدیران کنترل کیفیت که نماینده سازمان ملی استاندارد در بخش صنعت هستند حقوق و مزایای خود را از مدیران صنایع دریافت نکنند زیرا وقتی صاحب واحد تولیدی معیشت فردی را تأمین میکند دیگر آن فرد نمیتواند بر خلاف خواسته وی اقدامی را به عمل آورد.
تسنیم: به نظر شما کمبود صادرات کالاهای ایرانی چه تأثیری در کاهش کیفیت دارد؟
قوام نصیری: کالاهایی که قصد ورود به بازارهای جهانی داشته باشند باید با استانداردهای اروپایی مطابقت داشته باشند که در این راستا باید کیفیت بسیار بالایی در محصولات خود داشته باشند اما باید در نظر داشت که خود مصرف کننده کیفیت را تشخیص میدهد و در جامعه نیز باید این موج ایجاد شود که برای حفظ سلامت خود از محصولات سالم استفاده کند.
مردم باید در نظر داشته باشند در تعداد بسیار بالایی از محصولات که سلامت محور بوده و در خراسان رضوی تولید میشود کیفیت اصل نخست است زیرا ارتباط مستقیمی با نحوه زندگی آنها در آینده دارد و هم اکنون نیز این باورها بالا رفته و مشاهده میشود به ویژه در گروه صنایع غذایی مردم اصرار دارند که از مواد باکیفیت بالاتری استفاده کنند.
نوفرستی: نظارت تنها بر عهده سازمان ملی استاندارد نیست زیرا این امکان وجود ندارد که برای تمام 6700 واحد صنعتی که در خراسان رضوی وجود دارد مأموران نظارتی در نظر گرفته شود تا تمام کالاها را مورد بررسی قرار دهند.
تسنیم: به نظر شما چه اقدامی باید برای بهبود وضعیت در حوزه مصرف کالای باکیفیت انجام داد؟
نوفرستی: لازمه تحرک هر کشوری اقتصاد آن است؛ وقتی کشوری دچار مشکل اقتصادی باشد ناخود آگاه فرهنگ آن نیز تحت تأثیر قرار میگیرد، مشاهده میکنید زمانی که یک کارخانه تعطیل میشود تعداد زیادی کارگر از کسب روزی حلال و معیشت بازمیمانند و دیگر توقعی برای کیفیت باقی نمیماند.
باید اعتراف کرد واقعا در مقوله اقتصاد عقب ماندهایم و این موضوع باید به نوعی رفع شود تا کیفیت کالاهای تولیدی بالا رود و مردم نیز بتوانند زندگی بهتری داشته باشند.
اقتصاد کشور ما نیاز به یک سری متخصص در رشتههای به غیر از اقتصاد دارد که بتوانند وضعیت فرهنگی مردم را رصد کرده و برای مشکلات آن چارهجویی کرده و برای ارتقا آن برنامهریزی کنند و در یک زنجیره اقتصاد نیز بتواند به کیفیت کمک دهنده باشد تا مردم بتوانند زندگی بهتری داشته باشند.
مردم نیز باید در این حوزه به دولت کمک کنند زیرا هم اکنون دولت به علت گرفتاریهایی که دارد نمیتواند کمک دهنده مناسبی به اوضاع اقتصاد و فرهنگ باشد.
تسنیم: آثار خودتحریمیهایی در کشور وجود دارد در حوزه تولید کالای باکیفیت را بفرمایید.
تازه بهار: موضوع خودتحریمی در واقع یک سری از مشکلاتی است که خود تولیدکنندگان برای خودشان به وجود میآورند به عنوان مثال همین موضوع گرفتن استانداردهای اجباری یکی از مقولاتی است که میتوان از آن به عنوان خودتحریمی یاد کرد افرادی هستند که خودشان با دست خود کیفیت را تنها به ساخت کالایی که علامت استاندارد را داشته باشد محصور میکنند.
استاندارد نباید برای تولیدکنندگان سقف کیفیتی ایجاد کند
در واقع استانداردها نباید تولیدکنندگان را محدود کرده و برای کیفیت آنها سقفی را به وجود بیاورند زیرا همانطور که گفته شد مسئله مرغوبیت کالا یک موضوع بی حد و مرز بوده و افراد باید با بازرسان استاندارد به دید یک مشاور نگاه کنند که برای رفع اشکالات به افراد کمک کنند.
فرار افراد از مقابل بایدها و نبایدهای قانونی یکی از خودتحریمیهایی است که در حوزه کیفیت صنعت را در خراسان رضوی به خود اسیر کرده، باید در نظر داشت برندهای بسیار قوی که هم اکنون سود اقتصادی بسیار بالایی نیز دارند تنها با رعایت حقوق مصرف کننده و اصول کیفی توانستهاند این بهره بسیار بالا را نصیب خود کنند.
نوفرستی: بروکراسی اداری در کشور ما نیز یکی دیگر از نمادهای خودتحریمی بوده که سبب پایین آمدن کیفیت شده است؛ در بسیاری از حوزهها از جمله مواد آرایشی و بهداشتی موازیکاری سازمان استاندارد و اداره نظارت بر مواد غذایی سبب شده که کیفیت بسیاری از تولیدات پایین بیاید در صورتی که در تمام دنیا این بروکراسیها وجود نداشته و کاهش هزینهها در این حوزه سبب افزایش کیفیت میشود.
قوام نصیری: همچنین وجود وضعیت نابهسامان اقتصادی خود به خود در تولید کالای باکیفیت تأثیر گذاشته هم اکنون مشاهده میشود که تعداد زیادی از مردم از شاخصههای مربوط به کیفیت اطلاع دارند اما به علت نداشتن توان مالی مجبور هستند که کالای بیکیفیت را خریداری کنند و در نتیجه صاحبان صنایع نیز به تولید این دسته از کالاها ترغیب میشوند.
گفتوگو از شهرزاد حسینی قهستانی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.