به آلاینده ها ، تسهیلات بدهند
همان طور که شما هم در جریان هستید،مهلتی به صنایع آلاینده داده شده تا صنایع خود را از آلودگی پاک کنند و در غیر این صورت مجوزشان باطل می شود.آیا اصولا چنین راهکاری برای پاک کردن شهر از آلودگی ، نتیجه بخش است؟ در حقیقت آیا راهکار درستی برای حرکت به سمت صنایع سبز است؟
آرمان خالقی عضو هیات مدیره خانه صنعت ، معدن و تجارت عنوان کرد در بحث صنعت سبز و صنایع غیر آلاینده باید به این نکته توجه کرد که هر صنعتی آلایندگی خود را دارد.به هر حال واقعیت این است که بسیاری از صنایع آلودگی دارند.نکته مهم در این رابطه این است که گاهی خود دستگاه هایی که مجوز ارائه می دهند، اجازه فعالیت یک صنعت آلاینده را صادر می کنند، این در حالی است که ممکن است این صنعت جزو صنایع سبز باشد، ممکن است صنعتی که در حال فعالیت است، آلودگی ایجاد کند اما خوراک آن دوباره به چرخه مصرف بازگردد و بر همین اساس، بخشی از صنعت سبز باشد، باید به این نکته توجه داشت که نگاه ما به محیط زیست نگاهی است که در درجه اول، توسعه پایدار اهمیت دارد و از اصول اولیه آن است.
بر همین اساس هم، در دراز مدت باید این توسعه پایدار مورد توجه صنایع قرار گیرد و الویت اصلی شان باشد. با این حال، در مواقعی انتقاداتی وارد می شود به اینکه برخی صنایع که در ایران در حال رشد است، صنایعی است که در اروپا به دلایل مختلف اجازه کار نداشته اند و بر همین اساس هم وارد ایران شده اند. در حقیقت این کار در کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه صورت می گیرد و این صنایع در این کشورها مستقر می شوند.
با این حال باید به این نکته توجه داشت که در نظر گرفتن فرصت ضرب الاجلی برای پاک کردن صنایع، ما را به این نکته می رساند که چرا از اول به این بخش مجوز داده اند و حالا که این شرکت یا نهاد تولیدی کار خود را آغاز کرده، چنین تصمیمی گرفته می شود و وقتی می خواهیم مجوز را از آن صنعت بگیریم، تکلیف آن سرمایه گذار چه می شود؟
به نظرم باید به سمتی برویم که به جای پاک کردن صورت مساله، در صدد حل آن باشیم. در این میان مثالی می زنم، فرض کنید صنعتی که به دلیل آلاینده بودن آن مجوزش را باطل کردیم یک کارخانه سیمان است، در چنین شرایطی، به طور قطع سیستم تصفیه و فیلتراسیونی وجود دارد که این آلایندگی را کم کرده و به حداقل برساند. این مساله در دیگر کشورها باب شده و انواع سیستم های تصفیه برای این کار وجود دارد. در مورد دیگر آلاینده های محیط زیست که تاثیر خود را در محیط زیست می گذارد نیز وضع به همین صورت است چرا که فناوری های جدیدی برای این کار وجود دارد که می توان آلایندگی این صنایع را به طور کلی از بین برد یا به حداقل رساند.
به جای اینکه بیاییم و کارخانه یا شاهرگ حیاتی تولید را قطع کنیم، باید تسهیلات و کمک های اقتصادی به این واحدها شود تا در نهایت به صنعتی پاک تبدیل شوند. در صورت ارائه چنین کمک هایی است که می توان انتظار داشت واحد مربوطه در یک مدت زمانی، خود را اصلاح کند. بر همین اساس ممکن است صنعت مربوطه از حالت آلایندگی خارج شود و خروجی آلایندگی اش به حد استاندارد برسد.
در حال حاضر هیچ کمک فنی و اقتصادی از طرف دولت به این صنایع آلاینده نمی شود؟
واقعیت این است که واحد های تولیدی در شرایط فعلی برای تامین نقدینگی خود با مشکل روبرو هستند. یعنی برای کارهای روزمره خود نیز نیاز به نقدینگی دارند. من معتقدم سازمان محیط زیست به جای اینکه بیشتر برخورد چکشی و سلبی داشته باشد، در موضع ارشادی قرار گیرد و از توان متخصصان خود در این زمینه استفاده کند. هر چند در شرایط فعلی چنین روندی دیده نمی شود. تنها چیزی که اتفاق می افتد، وضع برخی قوانین سلبی از جمله مالیات بر ارزش افزوده یک درصدی به عنوان جریمه آلایندگی برای صنایع آلاینده است.
راهکار دیگری که محیط زیست می تواند در پیش بگیرد این است که عوارض و جریمه هایی را که در این راستا از صنایع دریافت می کند به صورت تسهیلات، دوباره به همان واحد تولیدی برگرداند، نباید تصور کرد که اگر از واحدی جریمه دریافت شود وضع محیط زیست بهتر می شود چرا که این اتفاق نمی افتد تنها در حالتی این وضع بهبود می یابد که منابعی را که از دریافت جریمه و خسارت از واحدهای آلوده ایجاد می شود به سمت اصلاح همان واحد ها ببریم.
در کشور ما نیز این کار شدنی است .اگر بیاییم کمک های فنی و اقتصادی را تخصیص دهیم و حتی تشویق کنیم،مشکل تا حدودی حل می شود . به عنوان مثال می توان تشویقی برای آن واحد مربوط در نظر گرفت.مساله ای که باید در نظر داشت این است که به هر حال نیاز به بسیاری از محصولات این صنایع از جمله سرب یا آهن داریم.نمی توان این صنایع را تعطیل کرد.تصور کنید که ماموران محیط زیست به یکباره بخواهند وارد این صنایع شوند.ممکن است این صنایع بخواهند به صورت غیر قانونی فعالیت خود را ادامه دهند.پس این راهکار راه به جایی نخواهد برد.
حرف شما درست است.به خصوص در مورد صنایعی مثل ذوب آهن و فولاد چیزی که گفتید مصداق دارد.اما مساله ای که وجود دارد این است که این صنایع اتفاقا جزو آلوده ترین صنایع هستند.آماری سال قبل ارائه شده مبنی بر اینکه سال قبل تمام باغات مجاور یکی از شرکت های فولاد به کلی از بین رفته است.در حقیقت جریمه های که از این صنایع دریافت می شود.خسارتی است که از این صنایع می گیرند.می خواهم بدانم راهکار بلند مدت برای پاک کردن این صنایع از نظر شما چیست؟چگونه می توان در این دو صنعت، اقتصاد سبز را احیا کرد؟
در بحث فولاد،مس و روی خودشان یک آلودگی هوا را دارند.حتی به این صنایع می توان سیمان و گچ و برخی صنایع غذایی را نیز اضافه کرد.این آلودگی می تواند در حوزه آب ،خاک یا زمین صورت گیرد.برخی از این صنایع حتی خسارتی نیز برای آلودگی ایجاد شده می پردازند.حتی برخی از این صنایع فاضلاب خود را در مسیر های مختلف رها می کنند.
اما در عین حال ، باغاتی را که در مسیر هستند به گونه ای راضی می کنند و شکایتی صورت نمی گیرد.این مشکل آنجا ناشی می شود که مساله را مسکوت گذاشتیم و ندیدیم .در عین حال باید توجه کرد که نیاز به این صنایع داریم یا نداریم.یعنی باید تکلیف روشن شود.به عنوان مثال به صنعتی مانند فولاد نیاز داریم یا خیر؟طبعا فولاد می خواهیم و به آلومینیم به عنوان یک کالای استراتژیک نیز نیاز داریم. در عین حال باید به سمت فناوری های جدید و سبز کردن آن حرکت کنیم.
به عنوان مثال ، فولاد را با ذغال سنگ تولید نکنیم و به سمت الکتریسیته کردن خطوط حرکت کنیم.درست است که کوره های الکتریکی خودشان مصرف برق دارند و این برق باید تامین شود، اما به خاطر نیازی که در کشور به فولاد و دیگر محصولات داریم، چنین اقداماتی میزان آلایندگی صتایع را پایین می آورند. نیاز به فولاد و دیگر محصولاتی که ممکن است تولید آنها آلودگی ایجاد کند باید از طریق بهترین تکنولوژی تامین شود.به عنوان مثال وقتی سیمان تولید می کنیم ، گرد و خاک و غبار آلوده آن را که تا کیلومتر ها می رود باید از بین برد.
اگر این موضوع به عنوان یک مساله اجتماعی باشد ، باید طبعا برای آن برنامه مشخص و مدونی داشت، شاید در این میان استفاده از متخصصان برای ارائه مشاوره در این زمینه کارساز باشد.
در چنین شرایطی فکر نمی کنم هیچ واحد تولیدی از این مساله استقبال کند.همزمان ، اگر خسارت هایی که از صنایع آلاینده دریافت می شود،برای رفع مشکلات آلایندگی آنها خرج شود مفیدتر خواهد بود.در این میان اگر کمیسیون های مربوطه در مجلس علاقه مند به پاک کردن صنایع هستند باید مشوق هایی را در این راستا ایجاد کنند.هر چند تنبیهات جای خود را دارد اما باید سرمایه گذاری های صورت گرفته در این صنایع به نتیجه برسد.
صحبت هایی مبنی بر طرح آمایش سرزمین در این راستا مطرح شده بود.این طرح را چقدر در حوزه پاک کردن صنایع موثر می دانید؟
در آمایش صنایع نگاه به این هست که ما در کشور چه امکاناتی داریم و در حد امکانات مان چه طور سرمایه گذاری ها را توزیع کنیم.یعنی باید نگاه شود که کدام منطقه از نظر معدنی امکان استخراج ذخایر مس را دارد که برویم آنجا زیر ساخت هایی ایجاد کنیم .
یا حتی این مساله که برای استحصال و فرآوری باید به کدام بخش رفت.این طرح آمایش سرزمین است که هم امکانات صورت عادلانه توزیع شود هم سرمایه گذاری ها صحیح باشد.نه اینکه سرمایه گذاری کنند که نتیجه اش به نفع اقتصاد نباشد.
به نظر شما روی صنایع آلاینده می تواند تاثیر گذار باشد ، یعنی جزو آن راهکار های بلند مدتی که گفتید محسوب شود؟
بگذارید بایک مثال این مساله را روشن کنم.به عنوان مثال در بحث معدن کار استخراج از معدن به صورت شفاف و مشخص است.این مساله کاملا مشخص است که استخراج از معدن به محیط زیست آسیب می زند.
این مساله در مورد استخراج چاه های نفت نیز صدق کند.حفر چاه های نفت و استخراج معدن ، اکوسیستم را به هم می زند و نمی توان کار دیگری کرد چرا که هر کدام تعریف مشخصی در این رابطه دارد. باید ابتدا این مساله را روشن کرد که آیا نیاز به استخراج معدن و حفر چاه نفت داریم یا خیر .به صورت واضح ، نیاز داریم و به همین خاطر ،کاری برای جلوگیری از آن نمی توان کرد.
در این میان باید دید راه جبران این خسارت چیست.مثلا کار استخراج از معدن که به اتمام رسید، چه کاری می توان کرد که بعدا سیستم طبیعی و اکوسیستم آن برگردد.این مسائل تخصص محیط زیست را می خواهد که روی این زمینه ها کار کند. این مساله در مورد ساخت سد نیز صدق می کند.شاید بتوان این طور گفت که در کنار این فعالیت هایی که ذاتا تخریب کننده محیط زیست است،باید پیوست مطالعات زیست محیطی برای هر کدام داشت.
خودروسازی ، معدن ،حفاری نفت و سد سازی همه از جمله فعالیت هایی است که اکوسیستم منطقه از بین می رود .اما باید در حین انجام آن ، مطالعات زیست محیطی مربوطه را نیز انجام داد.متولی این مساله نیز دولت است .این مساله به سیاست یک بام و دوهوای دولت تبدیل شده است.
دولت باید به صورت مشخص پیشنهاد دهد که یا سد سازی نکنید یا مطالعات زیست محیطی آن را نیز انجام دهید.این مساله باید به تدریج اهمیت پیدا کند و تبعات اقتصادی آن به مرور زمان مشاهده شود.
سوال دیگر در مورد وضعیت اقتصاد و صنعت سبز در کشورمان است.می خواهم این سوال بپرسم که در شرایطی فعلی کجای کار هستیم و چقدر از برنامه فاصله داریم؟
در مجموع باید گفت از نظر مسائل زیست محیطی، کشوری هستیم دارای اقتصاد سبز که در عین حال رشد این نوع اقتصاد اهمیت ویژه ای برایش ندارد.کشور ما آن طور که باید به صنعت سبز اهمیت نمی دهد.
صنعت سبز وقتی اهمیت پیدا می کند که مشتری،مردم و آنهایی که در راس اتخاذ تدابیر هستند ،اهمیت ویژه ای به تولید کننده دهند و توجه شان به دستگاه های محیط زیستی بیشتر شود.
در شرایطی که ما محصولات ارگانیک را نمی شناسیم و مصرف کننده اش نیستیم ، طبیعی است که محصولات ارگانیک با محصول غیر ارگانیک تفاوتی برایمان ندارد.زمانی هم که این محصولات برای مصرف کننده اهمیت نداشته باشد، تولید کننده رغبت کافی برای تولید را از دست می دهد.
ما در زمینه محصولات ارگانیک استاندارد های بین المللی را داریم و همین مساله نشان می دهد واحد تولیدی فعالیت خود را به خوبی انجام می دهد .اما در این میان زمانی که فرق میان این محصول با دیگر محصولات قائل نیستیم،چگونه می توان از تولید کننده آن حمایت کرد.
این در حالی است که هزینه تولید محصولات ارگانیک بیشتر از دیگر محصولات است و تولید کننده باید انگیزه کافی برای تولید آن را داشته باشد.باید در این میان کارهای فرهنگی صورت گیرد تا فرهنگ استفاده از این نوع محصولات در میان مصرف کنندگان بیشتر شود.
محصولات ارگانیک یعنی محصولاتی بدون استفاده از کود و سم یا استفاده حداقلی از آنها ، وقتی متقاضی به سمت استفاده از این محصولات برود، بازار محصولات ارگانیک گرم می شود و همین مساله رقابت را در این حوزه بیشتر می کند.نباید فراموش کرد که تولید محصولات ارگانیک ، بار مالی بیشتر دارد چرا که سم یا کود استفاده نمی شود یا ضایعات محصول بالا می رود.
به هر حال وقتی متقاضی زیاد باشد ،تولید کنندگان بیشتری به سمت تولید محصولات ارگانیک می روند و مردم نیز بیشتر از آن استفاده می کنند. اگر هر فردی این حساسیت را داشته باشد که از خودرویی استفاده کند که بر چسب محیط زیست و کمترین آلایندگی را داشته باشد ، آرام آرام فرهنگ استفاده از صنایع سازگار با محیط زیست در میان مردم باب می شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.