سرمایه اجتماعی با تعامل دولت و مردم شکل می گیرد اگر این امر تحقق نیابد تولید رشد نمی کند
یک کارشناس اقتصادی معتقد است: سرمایه اجتماعی کالایی است که فقط با تعامل و مشارکت همزمان جامعه و دولت شکل می گیرد لذا اگر یکی از این دو در تولید این کالا مشارکت نکنند، روند تولید متوقف می شود.
محسن رنانی روز یکشنبه در نخستین نشست علمی تعاون و سیاستگذاری اجتماعی با موضوع’ ارتقا سرمایه اجتماعی شرط لازم توسعه تعاون در اقتصادملی’ که به اهتمام دفتر آموزش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در محل این وزارتخانه برگزار شد، افزود: جوامع دارای چهار دسته سرمایه اقتصادی، انسانی، اجتماعی و نمادین هستند.
وی توضیح داد: تفاوت ملت های موفق و توسعه یافته با ملت های توسعه نیافته و یا کم توسعه یافته در استفاده بهینه و یا عدم استفاده و یا کم استفاده کردن از این چهار نوع سرمایه ذکر شده، می باشد.
وی تاکید کرد: ملتی می تواند توسعه یابد که از این نوع سرمایه، تولید و مصرف کند.
این اقتصاددان ادامه داد: سرمایه دیگری نظیر سرمایه های سیاسی و فرهنگی یا نمادین نیز وجود دارند که بترتیب در کنار سرمایه های اجتماعی و انسانی بروز و ظهور می یابند.
رنانی با اشاره به چگونگی استفاده از سرمایه های یادشده در بعد از انقلاب، اضافه کرد: تمام توجه مسئولان بر دو سرمایه انسانی و اقتصادی در پس از انقلاب معطوف بوده و دو سرمایه اجتماعی و نمادین مغفول مانده است.
وی اظهار داشت: زمانی که سه سرمایه اقتصادی، انسانی و اجتماعی متبلور و در جامعه مورد احترام واقع می شوند، تبدیل به سرمایه نمادین خواهند شد.
وی افزود: توسعه بدون سرمایه اجتماعی امکان پذیر نیست و شرکت های تعاونی از نمادهای عینی سرمایه اجتماعی به شمار می روند.
دانشیار دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه برای تعریف سرمایه اجتماعی بهتر است از مصادیق و مثال ها شروع کنیم تا بتوانیم به تعریف مشخصی برسیم، گفت: سرمایه اجتماعی را می توان محیطی یا مجموعه شرایط و قواعد اخلاقی اجتماعی و رفتاری دانست که به طور ضمنی رفتار افراد را شکل می دهد و کمک می کند تا سرمایه انسانی و مادی و اقتصادی بتوانند در تعامل با هم به یک رشد پویا برسند.
رنانی ادامه داد: بنابراین سرمایه اجتماعی بستر و فضایی است که تعامل نیروهای انسانی و استفاده از سرمایه مادی را تسهیل و کم هزینه می کند. سرمایه اجتماعی منبع اصلی شکلگیری گروه های اجتماعی است به طوری که بدون حضور سرمایه اجتماعی هیچ گروهی شکل نمیگیرد.
به گفته این استاد دانشگاه، توسعه بدون سرمایه اجتماعی امکان پذیر نیست، در صورت عدم وجود سرمایه های اجتماعی دو نوع هزینه بوجود می آید، هزینه هایی که دولت ها باید صرف سرمایه اجتماعی کنند و هزینه هایی که افراد جامعه بشری می باید بدلیل عدم وجود سرمایه اجتماعی، بپردازند.
رنانی گفت: با اضافه شدن سرمایه های اجتماعی زندگی کم هزینه می شود که این به معنای توسعه است.
وی با اشاره به ارزش توانمندسازی گفت: توانمندسازی از طریق سرمایه های اجتماعی بدست می آید، ضروری است این سرمایه اجتماعی (توانمندسازی) از دوران کودکی و از پیش دبستان و دبستان با استفاده از تکنولوژی آموزشی، تحقق یابد.
وی معتقد است: توسعه بیش از آنکه به دانشمند نیاز داشته باشد به توانمندسازی گروههای اجتماعی نیازمند است.
رنانی در مورد سرمایه اجتماعی گفت: سرمایه اجتماعی دارای چند ریشه است که از آن جمله می توان به منابع مدیریت، منابع معرفت (نظیر آموزش)، منابع هویتی (نظیر دین که یکی از منابع هویت ساز سرمایه اجتماعی است) اشاره کرد.
به گفته این استاد دانشگاه، نهادهای یادشده هویت بخش بوده و مولد سرمایه اجتماعی می باشند.
وی توضیح داد: نهادهای یادشده شامل شبکه بعنوان عام که بتواند ارتباطات افق و عمودی ایجاد کند و هویت بخش باشد و احساس تعلق به دنبال داشته باشد نظیر سمن ها(سازمانهای مردم نهاد) و یا روستائیانی که با هم برای یک کار در روستا شبکه های کاری ایجاد کنند. احزاب نیز از نظر ایجاد شبکه های اجتماعی می توانند شبکه ایجاد کنند.
وی اظهار داشت: یکی از شبکه هایی که بسیار کاربرد موثر در بین جوامع مختلف دارد، شبکه های تعاونی است. تعاونی های مولد دو محصول هستند، محصولات اقتصادی که رفاه می آورد و همچنین محصولات اجتماعی که رضایت بدنبال دارند.
به گفته رنانی، جامعه ای که بتواند همزمان رفاه و رضایت را تولید کند، توسعه نیز می یابد.
دانشیار علوم اقتصادی دانشگاه اصفهان ادامه داد: جوامع با سرمایه اقتصادی، تولید دارند و رفاه تولید می کنند و رضایت به اشکال مختلفی نظیر احساس امنیت، تعاملات اجتماعی و هویت توسط شبکه ها تولید می شود.
وی گفت: شبکه های غیررسمی در شبکه های سنتی زیاد دیده می شوند امادر جوامع فعلی شبکه های سرمایه آفرین کمتر به چشم می خورند. شبکه های سرمایه آفرین در هر صنفی باید توسعه داده شوند، تعاونی ها دارای دو رویکرد و کارکرد یکی اقتصادی و دیگری اجتماعی می باشند. بعبارتی هم اعتمادساز هستند و هم گفت و گو و همکاری را تمرین می کنند. در ایران در مورد تعاونی ها قانون موجود است، نهاد قانونی تعاون را نیز داریم، مجری هم داریم اما اهتمام کافی به این نوع مشارکت مدنی نشده است.
وی در خصوص رابطه تعاون به معنای عام با سرمایه اجتماعی، گفت: این یک رابطه دو سویه است که باعث ایجاد تعامل مثبت می شود. سرمایه اجتماعی باعث تعاون می شود و تعاون سرمایه اجتماعی را بوجود می آورد.
استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در مورد استفاده از علم روانشناسی در تعاونی ها، گفت: شایسته است برای عضو گیری در تعاونی ها از افرادی که تمایل به عضویت دارند تست روانشناختی در زمینه میزان تعامل و روحیه همکاری جمعی از افراد داوطلب عضویت گرفته شود تا با عضویت افراد با روحیه همکاری، تعاونی ها شکوفا شوند.
وی ادامه داد: درحال حاضر ابزاری برای تولید مستمر سرمایه اجتماعی و مصرف آن در کشور نداریم و یا کم داریم.
رنانی با اشاره به این موضوع افزود: یکی از بخشهایی که می تواند این ابزار را ایجاد کند، تعاونی ها هستند رابطه تعاونی با سرمایه اجتماعی در مثال نظیر رابطه ورزش و نشاط است، ورزش نشاط می آورد و نشاط نیز باعث می شود تا فرد دارای انرژی برای ورزش کردن باشد.
وی بااشاره به اینکه اصل راهبری دولت ها تمام شده است، گفت: دولت باید نقش ترویجی داشته باشد و نهادهای مدنی و بخش تعاونی و خصوصی باید موتور توسعه شوند و وارد شدن دولت در توسعه تعاونی ها خطا می باشد.
رنانی با اشاره به اینکه برای جلوگیری از به بیراهه رفتن کسب و کارهای خانگی باید به طور یقین از طریق شبکه ها عمل کرد، گفت: ایجاد شبکه ها باعث کم هزینه کردن کسب و کارهای خانگی می شود. شبکه ها می توانند شبکه های تعاونی باشند و تعاونی ها با توجه به گستردگی شان بعنوان شبکه عظیم اجتماعی در نظر گرفته شوند و جایگاه ویژه ای برای آنها لحاظ شود.
وی در پایان گفت: در صورتی که اهتمامی وجود دارد باید در راستای بررسی مشکلات و اختلاف در تعاونیها در 30 سال گذشته در زمینه نظام های انگیزشی، کنترلی و تضمین اقدامات نتیجه بخش صورت پذیرد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.