مهندس چمنیان و دکتر اختراعی عنوان کردند : برجام و امید تازه به نوآوری در صنعت خراسان رضوی
صنعت خراسان رضوی هوای تازه می خواهد و برجام امید تازه ای به صنعتگران داده تا در فضایی بهتر به سوی تولید مبتنی بر تحقیق و توسعه، نوآوری و نوسازی صنعت پیش روند.
به گزارش ایرنا، به رغم رشد شتابان علمی در طول سالهای گذشته، صنعت خراسان رضوی با تولید دانش محور چندان همراه نبوده و به برنامه های کوتاه مدت و سود مقطعی بسنده کرده که این امر منجر به آسیب پذیرشدن صنایع در برابر تغییرات اقتصادی شده است.
واحدهای صنعتی خراسان رضوی که 95 درصد آن را صنایع کوچک تشکیل می دهند به دلیل عدم بهره مندی از تولید دانش محور یا مبتنی بر تحقیق و توسعه چنان آسیب پذیرند که در برابر اندک تغییر در شرایط اقتصادی کشور به ورشکستگی می افتند.
درختی که با هر وزش باد، شاخ و برگهایش بریزد و بر زمین افتد، قطعا ریشه ای سست دارد و حکایت صنایع خراسان رضوی که در دوران تحریم و رکود اقتصادی تعطیل شدند همان حکایت درختان سست ریشه در برابر تندبادهای اقتصادی است.
به طور یقین آبشخور علمی صنعت، دانشگاه و طرحهای علمی – کاربردی است اما صنعت و دانشگاه در خراسان رضوی طی چند سال گذشته چندان تعاملی نداشته و نتوانسته اند زنجیره تولید دانش محور را به نحو درستی تشکیل دهند.
طرحهای علمی تولید محور و تولیدات دانش محور سهم ناچیزی از اقتصاد خراسان رضوی را دارند و رشد این بخش در صنایع لاک پشتی بوده است.
*سهم 1،5 درصدی صنایع استان از تحقیق و توسعه
رئیس انجمن مراکز تحقیق توسعه خراسان رضوی در این باره می گوید: تحقیق و توسعه در حوزه تولید یک نوع سرمایه گذاری و باور عقل گرایی است، از سوی دیگر نیروی محرکه کشور، اقتصاد و موتور محرک اقتصاد، تحقیق و توسعه است.
حسین اختراعی افزود: جای تحقیق و توسعه در بخش عمده ای از صنایع استان خالی است و واحدهایی که در چند سال اخیر تعطیل شده اند (حدود 300 واحد) صنایع فاقد بخش تحقیق و توسعه بوده اند.
وی اظهار کرد: عبور از بحران فقط با انجام فعالیتهای پژوهشی قابل انجام است و 70 درصد از واحدهایی که نتوانستند در بحران اقتصادی سالهای اخیر تولید خود را حفظ کنند واحدهایی بودند که نوآوری مبتنی بر تحقیق و توسعه نداشتند.
وی گفت: از حدود شش هزار واحد صنعتی در استان، چهار هزار واحد فعال هستند که از این تعداد 100 واحد عضو انجمن تحقیق و توسعه می باشند و 36 شرکت عضو انجمن مراکز تحقیق توسعه خراسان رضوی موفق به اخذ مجوز شرکت دانش بنیان شده اند.
وی بیان کرد: عضویت 1،5 درصد واحدهای صنعتی خراسان رضوی در انجمن تحقیق و توسعه نشان دهنده ناچیز بودن سطح انجام طرحهای تحقیقاتی صنعتی و معدنی در این استان است.
اختراعی افزود: فعالان بخش تولیدات مربوط به صنایع غذایی، الکترونیکی، خودرو سازی، ماشین سازی و فرش جزو واحدهای موفق در زمینه تحقیق و توسعه و شرکتهای دانش بنیان خراسان رضوی هستند.
رئیس انجمن مراکز تحقیق توسعه خراسان رضوی در تشریح دلایل کاهش علاقه صنعتگران به انجام تحقیق و توسعه در واحدهای خود گفت: تولیدکنندگان به بخش تحقیق و توسعه به عنوان یک بخش هزینه آور می نگرند به همین علت انجام پژوهش در حوزه صنعت خراسان رضوی به شدت کاهش یافته و تحقیق و توسعه در بخش تولید یک المان تشریفاتی تلقی می شود.
وی پیچیدگی قوانین، زمان بر بودن دریافت پروانه تحقیق و توسعه، اندک بودن اعتبارات این بخش و ضعف ارتباط بین صنعت و دانشگاه را از مهمترین چالشهای حوزه تحقیق و توسعه در بخش تولید برشمرد.
اختراعی گفت: در بودجه سال جاری درصد بسیار ناچیزی از اعتبارات را به بخش پژوهش اختصاص دادند در حالی که اگر بخش تحقیق و توسعه جدی گرفته نشود، رشدی در کار نیست، از سوی دیگر فعالیتهای تحقیق و توسعه بدون داشتن نگاه آینده پژوهی نیز به پیشرفت منتهی نمی شود.
وی افزود: بزرگترین اقدام این انجمن در 10 سال گذشته به روز نگهداشتن تحقیق و توسعه واحدهای عضو و جلوگیری از تعطیل شدن آنها در بحران مشکلاتی نظیر مالیات های سنگین، هزینه های زیاد شرکتهای بیمه گذار، سود بسیار تسهیلات بانکی و پیچیدگی قوانین بوده است.
وی در تشریح دلیل برقرار نشدن ارتباط مطلوب بین صنعت و دانشگاه اظهار کرد: در کشورهای پیشرفته دانشگاه به بخش تولید و صنعت بسیار کمک کرده اما در ایران بستر به گونه ای فراهم نشده است که علم در خدمت تولید و صنعت قرار بگیرد.
وی ادامه داد: بی اعتمادی دو طرفه بین بخش صنعت و دانشگاه وجود دارد که بزرگترین مانع برای توسعه تولیدات دانش محور در صنعت می باشد.
اختراعی گفت: سطح دانش صنعتگران در این استان در حال افزایش است و دانشگاهیان نیز به سوی انجام کارهای پژوهشی گرایش یافته اند به طوری که سال گذشته 10 فرم علمی که از سوی دانشگاه برای تامین نیازهای صنعت تنظیم شده بود به این انجمن ارسال شد که این مهم نشان می دهد دانشگاه به دنبال تنظیم رشته های تحصیلی براساس نیاز بخش صنعت است.
وی افزود: با اجرایی شدن برجام امید تازه به رشد واحدهای دانش بنیان و تحقیق و توسعه در صنایع بوجود آمده است و باید آنچه در آینده وارد کشور می شود دانش و تکنولوژی برای نوسازی صنعت باشد.
وی اظهار کرد: احتمال اینکه در شرایط پساتحریم واردات کالا و خدمات از سوی کشورهای دیگر به ایران بیشتر شود، وجود دارد لذا باید انجمن ها و سمن ها برنامه ای برای کنترل واردات تدوین کنند.
وی یکی از فعالیتهای مهم انجمن مراکز تحقیق توسعه خراسان رضوی را ارائه آموزش برای بهره گیری از پژوهش در تولید و برگزاری همایش هایی در این راستا ذکر کرد.
اختراعی گفت: مدیران صنعتی تا زمانی که نگاه خلاقانه، سیستماتیک و جامع به بخش تولید از مواد اولیه گرفته تا برنامه ریزی برای تولید، نگهداری مواد اولیه و خط تولید، بازاریابی، تحقیق و توسعه نداشته باشند، بسیاری از مشکلات حل نمی شود.
* وجود 110 شرکت دانش بنیان در خراسان رضوی
رئیس پارک علم و فناوری خراسان نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: صنعت و دانشگاه یکدیگر را باور ندارند، ظرفیت یکدیگر را نمی شناسند و زبان مشترک ندارند.
سید حسن علم الهدایی افزود: صنعت، دانشگاه را به نظریه گرایی و نظریه بافی متهم می کند و فعالیتهای آنها را غیرکاربردی می داند و از سوی دیگر دانشگاه، صنعت را به انجام کار غیرعلمی متهم می کند و فعالیتهای صنایع را فقط کاربردی می داند.
وی بیان کرد: دانشگاه ها نیز کارآفرین نیستند و نیروهایی که تربیت می کنند، تجربه مناسب با کار کردن در واحدهای صنعتی ندارند زیرا هیچ دوره مهارتی نگذرانده اند.
وی ادامه داد: دانشجویان پزشکی قبل از دانش آموختگی، دوره های بالینی را گذارنده و آماده برای ارائه خدمات درمانی می شوند اما چنین دوره هایی برای دانشجویان رشته های غیرپزشکی بویژه صنعتی وجود ندارد.
علم الهدایی گفت: وجود پارک های علم و فناوری توانسته واسطی بین بخش صنعت و دانشگاه شود زیرا زمینه فعالیت دانش آموختگان دانشگاه ها را در فضای تولیدی و استفاده از دانش در تولید فراهم و شرکتهای دانش بنیان را ایجاد نموده است.
وی افزود: پارک های علم و فناوری با داشتن موسسات فناور و شرکتهای دانش بنیان تا حدودی توانسته اند جدایی صنعت از دانشگاه را جبران کنند ولی رویکرد دانشگاه باید به فناوری تغییر کند.
رئیس پارک علم و فناوری خراسان اظهار کرد: دانشگاه به جای اینکه صرفا به نظریه پردازی و محفوظات بپردازد، باید برای اساتید دانشگاه یا دانشجویان دوره کارورزی لازم را در صنعت ایجاد نماید تا نیازمند صنعت مونتاژ یا وارداتی نباشیم.
علم الهدایی گفت: تاکنون 110 شرکت دانش بنیان در خراسان رضوی به ثبت رسیده است. وی افزود: خراسان رضوی جزو پنج استان دانش بنیان کشور است و این شرکتها از نظر ارزش مالی هم بعد از تهران در رتبه دوم کشور قرار گرفته اند.
وی اظهار کرد: اجرای برجام و ایجاد روابط اقتصادی با کشورهای دیگر زمینه ارتباط موثر شرکتهای دانش بنیان یا واحدهای صنعتی استان با دیگر شرکتهای خارجی را فراهم می کند به گونه ای که دیگر فقط ایران خریدار محصولات خارجی نباشد.
وی با تاکید بر ایجاد قانون مناسب در صادرات محصولات فناورانه گفت: استاندارد سازی به معنای حمایت های قانونی، مادی و معنوی از موسسات دانش بنیان و پرداخت تسهیلات به آنها باید از سوی دولت مدنظر قرار گیرد.
* ناکارآمدی سیستم پژوهش و فناوری در خراسان رضوی
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این باره گفت: هنوز ارتباط بین فعالان بخش تولید و پژوهشگران دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی برای پر کردن خلاء های یکدیگر ناامیدانه است.
محمد کافی افزود: نگاه فعالان صنعتی به دانشگاه ها امیدوارانه نیست و نگاه آنان بیشتر به دستاوردهای پژوهشی در خارج از کشور است.وی بیان کرد: از سوی دیگر دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور به دلیل برخورداری از بودجه اندک دولتی خود را بی نیاز از واحدهای صنعتی می بینند.رئیس دانشگاه فردوسی مشهد گفت: سیستم پژوهش و فناوری در این استان و کشور کارآمد نیست و پژوهش های تقاضا محور کمتر انجام می گیرد.
کافی اظهار کرد: در مراکز پژوهشی خراسان رضوی پژوهشگران فراوان وجود دارند که به سبب محدودیت اعتبارات دستگاه های اجرایی مرتبط با حوزه کاری آنان، قادر به تامین هزینه های جاری برنامه های پژوهشی خود نیستند.
وی افزود: از سوی دیگر صنایع به صورت ابتدایی و با راندمان بسیار پایین تولید می کنند در صورتی که اتصال این پژوهشگران به واحدهای صنعتی و هم افزایی آنها می تواند دستاوردهای ارزشمندی را به همراه داشته باشد.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد گفت: این دانشگاه 820 عضو هیات علمی دارد که فقط حدود 10 درصد آنها درگیر پژوهشهای کاربردی و موثر هستند.
کافی افزود: با این همه دانشگاه فردوسی مشهد بزرگترین ظرفیت پژوهشی استان خراسان رضوی را دارد اما بسیاری از استادان دانشگاه نه در تولید علم ناب و پایه و نه در تولید علوم کاربردی خروجی خاصی ندارند.
وی ادامه داد: پژوهش و فناوری در آموزش عالی کشور در حالت پایدار و سلامت قرار ندارد چون دچار رشد سرطان گونه کمی شده و منابع برای تغذیه این کمیت بزرگ صرف می شود اما توجه به کیفیت، کار سختی است.
وی اظهار کرد: دانشگاهها و مراکز آموزش عالی اگر علم و خوراک لازم برای آموزش تولید نکنند پویایی آموزش عالی زیر سئوال می رود چون اصل در این مراکز بر تولید علم است.
دکتر کافی گفت: اگر دانشگاهها به ویژه دانشگاههای بزرگ نقش خود را به درستی ایفا نکنند و فقط کارشناس تولید کنند از جامعه حذف خواهند شد چون یک دانشگاه کوچک علمی کاربردی هم می تواند کارشناس تولید کند.
وی اظهار امیدواری کرد، دانشگاه و بخش صنعت به هم متصل و به صورتی برنامه ریزی شود که بخش پژوهش و فناوری خود را محتاج بخش صنعت بداند و بخش صنعت به دانشگاه و پژوهشگاه های موجود اعتماد کند.
کافی افزود: با وجود این، ناهماهنگی بین بخش صنعت و دانشگاه چندان عمومیت ندارد و تک ستارگانی در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و از آن طرف در بخش تولید و صنعت هستند که در برقراری این هم افزایی بسیار موفق عمل کردند.
وی پیشنهاد کرد، مدیریت عالی استان تک ستارگان مزبور در بخش صنعت و دانشگاه را حمایت کند و آنان را به عنوان الگو در این زمینه معرفی کند تا فراگیری و تکثیر چنین موفقیت هایی روز به روز بیشتر شود.
* برجام بهترین فرصت برای علمی سازی صنعت
عضو انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: اجرای برجام زمینه بهره گیری صنعتگران از مشاوران خارجی را در حوزه صنعت دانش بنیان فراهم می کند.
محمد علی چمنیان افزود: به دلیل تحریم های ظالمانه اقتصادی، مشکلاتی که در رفت و آمد به اروپا و انتقال پول وجود داشت، صنعتگران را از بهره گیری دانش و فناوری کشورهای دیگر ناامید می کرد اما با برداشته شدن مانع تحریم، اکنون بهترین فرصت برای نوسازی و دانش بنیان کردن بخش صنعت فراهم شده است.
وی بیان کرد: در شرایط بد اقتصادی شرکتهای دانش بنیانی در خراسان رضوی در زمینه صنعت نفت، صنایع فلزی، مکانیک و الکترونیک فعالیت می کردند اما در مقایسه با کل صنایع استان سهم ناچیزی دارند.
وی ادامه داد: دانش محور شدن صنعت و تولید بر مبنای توسعه و تحقیق (R&D)، یک فرآیند درازمدت است که در 37 سال گذشته واحدهای صنعتی به این سو سوق داده شدند اما شتاب رشد در این مسیر کند بوده است.
چمنیان گفت: سیاست های کلان کشور در حوزه اقتصادی بر روند تولید واحدهای صنعتی و اندیشه صاحبان صنایع بسیار تاثیرگذار است و از آنجا که در سالهای گذشته سیاست کشور عمدتا بر مبنای وضعیت ژئوپلتیک ایران و توسعه تولید بوده، صنعتگران موفق به برنامه ریزی بلندمدت برای 10 یا 20 سال نشدند و برنامه های آنان کوتاه مدت و مقطعی و بدون بهره گیری لازم از تحقیق و توسعه بوده است.
عضو هیات مدیره انجمن برق و الکترونیک خانه صنعت ، معدن و تجارت افزود: یکی از دلایل عدم بهره گیری مناسب از تحقیق و توسعه در تولید، تفکر مدیریتی و دلیل دیگر مسائلی بوده که از خارج کشور به صنعتگران تحمیل شده است.
وی اظهار کرد: عدم امنیت اقتصادی که در مجموعه این شرایط بر صنعتگران تحمیل شده است آنها را به سوی تفکر کوتاه مدت در تولید پیش برده است در حالی که توسعه و تحقیق (R&D) نیازمند مدیری است که تفکر درازمدت داشته باشد زیرا نتیجه آن در درازمدت مشخص می شود.
وی گفت: برای نهادینه کردن تحقیق و توسعه نیازمند یک امنیت و ثبات اقتصادی در کشور هستیم که این مهم هنوز محقق نشده است. عضو هیات مدیره انجمن برق و الکترونیک خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: در دوران پساتحریم برخی گمان می کنند باید توسعه صنایعی که از سالها قبل روی آن سرمایه گذاری کلان انجام شده و نیروی انسانی و هزینه زیاد برای آن صرف شده است، در اولویت قرار گیرد.
چمنیان افزود: این در حالی است که صنایع مزبور در استان به سبب تفکر و مدیریت نامطلوب تبدیل به بخشهایی شده اند که فقط منابع مالی و انسانی را بلعیده و خروجی مفیدی نداشته اند.
وی اظهار کرد: در دوران پساتحریم برای تحول در بخش صنعت استان نمی توان اولویت را تنها به توسعه و رفع مشکلات صنایع خاص و باسابقه داد اما باید با تسهیل قوانین و ثبات امنیت اقتصادی بستری را فراهم کرد که هم افکار و ایده های نو فرصت بروز و رشد پیدا کنند و هم صنایع پیشین با فراغ بال بیشتری برای بهبود وضعیت خود تلاش نمایند.
وی برداشتن تحریم ها و گشایش منابع بلوکه شده مالی، تسهیل تبادل پول، سهولت در رفت و آمد تجار و بازرگانان به کشورهای دیگر و عضویت ایران در سایت های علمی جهان را در رفع بسیاری از مشکلات صاحبان صنایع استان موثر دانست.
عضو انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی گفت: با برداشته شدن تحریم ها ورود دانش و فناوری های نوین به استان می تواند به نیاز علمی و قطعاتی شرکتهای دانش بنیان در استان بسیار کمک کند.
*افزایش مراکز تحقیق و توسعه در خراسان رضوی
رئیس اداره آموزش، پژوهش و فناوری سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز گفت: از ابتدای امسال تاکنون با صدور 38 فقره گواهی و پروانه تحقیق و توسعه شمار مراکز تحقیق و توسعه استان به 307 مرکز رسیده که این تعداد 22 درصد کل گواهی و پروانه تحقیق و توسعه کشور را شامل می شود.
محمدرضا افشین افزود: واحدهای تحقیق و توسعه در کارخانجات، هسته اولیه فعالیتهای تحقیقاتی در حوزه صنعت و معدن هستند و عملکرد آنها در زمینه ارتقای کیفیت محصول، طراحی محصول جدید، بهینه سازی فرآیندها، انتقال و جذب و کسب دانش فنی برای تولید می باشد.
وی بیان کرد: فعالیت مراکز تحقیق و توسعه واحدهای تولیدی در نهایت منجر به رقابت پذیری در عرصه های بین المللی می گردد.وی با بیان اینکه بر اساس برنامه اجرایی وزارت صنعت، معدن و تجارت باید 30 درصد صادرات به کالاهای تولیدات فناورانه اختصاص داشته باشد افزود: این سازمان اقدام به برگزاری نشست های تخصصی و کارگاه های آموزشی آشنایی صنایع استان با قوانین حمایتی در حوزه های دانش بنیان، صادرات و سرمایه گذاری خارجی کرده است.
وی اظهار کرد: این اقدامات با عنایت به تاکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه رشد و ارتقای توانمندی شرکتهای دانش بنیان یکی از موثرترین مولفه های اقتصاد مقاومتی است و عبور از وابستگی به منابع اولیه و فروش مواد خام نیازمند توجه بیشتر به شرکت های دانش بنیان و کمک به ایجاد و توسعه آنها می باشد، انجام گرفته است.
وی ادامه داد: هدف از برگزاری این جلسات و کارگاه تبیین شرایط و چگونگی احراز صلاحیت دانش بنیان، بررسی عملکرد تسهیلات دانش بنیان طی یکسال گذشته، راهکارها، الزامات و استانداردهای صنایع برای صادرات و نفوذ به بازار سایر کشورها است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.