مکافات اکتشاف
فیروزه نیشابور و سنگ آهن سنگان خواف از معروفترین معادن این استان به شمار میرود. کرومیت، مس، طلا و منگنز از گروه معادن فلزی، سیلیس از گروه خاکهای صنعتی، مرمر و گرانیت از سنگهای نما و ساختمانی نیز از دیگر عناصر معدنی استخراجی از خراسان رضوی است.
براساس آمار سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی؛ در 6 ماهه امسال حدود 845 فقره پروانه بهرهبرداری در بخش معدن صادر شده و ذخیره کل آنها بالغ بر 2 میلیارد و 800 میلیون تن و اشتغال بالای 9 هزار نفر است که در شرایط زمانی مختلف ممکن است افزایش یا کاهش داشته باشد.
اما طبق گفته کارشناسان، معادن در حال بهرهبرداری تنها بخش کوچکی از ظرفیتهای معدنی این استان بوده و بخش قابل توجهی از ظرفیتهای بالقوه هنوز شناسایی، اکتشاف و یا به بهرهبرداری نرسیده است. برای اکتشاف و بهرهبرداری از سایر تواناییهای معدنی استان لازم است تمهیدات، برنامهریزی و سرمایهگذاری مناسب انجام شود. افزون بر مرحله اکتشاف، مرحله فراوری محصولات معدنی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. ایجاد صنایع تکمیلی در مناطق دارای معادن بزرگ و معتبر، میتواند در فراوری محصول و دستیابی به سود بیشتر از فروش و صادرات محصول به جای خام فروشی اثرگذار باشد.
برای بررسی وضعیت معادن استان، مشکلات موجود، ظرفیتهای مغفولمانده و راهکار حل مشکلات به سراغ رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی استان و دو تشکل مهم بخش خصوصی در بخش معدن رفتیم.
نقطه امید در بخش معدن
رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره به تشکیل نخستین شورای معادن کشور در استان میگوید: با تفویض اختیاری هر چند کم به استان در حوزه معدن، نقطه امیدی در این حوزه ایجاد شده و نخستین جلسه این شورا هفته گذشته در مشهد با حضور استاندار برگزار شد. همچنین به همت همه تشکلهای معدنی استان اقدامات خوبی انجام شده که در ارتباط با حرکت معدن امیدوارکننده است از جمله آن میتوان به اجرای ماده 29 مکرر در شورای حل اختلاف و برگزاری اولین جلسه در خراسان به عنوان استانی پیشرو در این زمینه اشاره کرد.
علیاصغر پورفتحاله با بیان اینکه در بخش صنایع معدنی در دوره 4 ساله گذشته در شهرستان خواف به خوبی کار و سرمایهگذاری شده، ابراز امیدواری کرد بودجه حاصل از محل درآمد حقوق دولتی معادن در استان، صرف موضوع اکتشاف معادن شود و این خواسته همه تشکلهای معدنی است.
وی میافزاید: ما چشمانداز خوبی برای معدن استان میبینیم؛ قوانین خوب و علاوه بر سنگ آهن ظرفیتهای مطلوبی مثل مس، کرومیت، طلا، سنگهای ساختمانی، زغال سنگ، خاکهای صنعتی و همچنین عناصر نادر خاکی در استان داریم و برای رسیدن این ذخایر به مرحله بهرهبرداری لازم است از محل درآمد حقوق دولتی با اولویت اکتشاف استفاده کنیم. خراسان رضوی تنها 5 درصد کل ذخایر کشور را استخراج میکند و باید در بحث اکتشاف اقدامات بیشتری انجام شود و این موضوع نیازمند اعتبار است.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه امروز مسئولان توجه خوبی به بخش معدن دارند، خاطرنشان میکند: پیشنهادی توسط شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی در تهران برای افزایش معافیت لوازم و ماشینآلات معدنی دسته دوم از 5 سال به 10 سال مطرح شد که میتواند در بهبهود وضعیت معدنکاران اثرگذار باشد و در کنار این موضوع باید حتما از ظرفیت سرمایهگذاری داخلی و خارجی برای وارد کردن تکنولوژی روز دنیا در بخش معدن استفاده کنیم.
وی از همگرایی تشکلی و پیگیری برای اجرای قوانین به عنوان مهمترین اقدامات کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی استان نام برده و میگوید: خوشبختانه سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هم به خوبی ما را همراهی کرده و ثمرات این تلاشها را در اجرای قانون میبینیم.
پورفتح اله اجرا نشدن پنجره واحد معدنی براساس ماده 70 قانون برنامه پنجم توسعه در کشور را یکی از مشکلات موجود در بخش معدن خوانده و میگوید: با اجرای این ماده بخشی از پاسخگویی ادارات به استعلامات بهبود مییابد.
خواف یکتنه عقبماندگی معدنی استان را جبران میکند
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی با بیان اینکه مغفولماندن ظرفیتهای معدنی فقط مختص استان ما نیست و ظرفیت معدنی تمام کشور مغفول مانده، میگوید: اگر ظرفیت آهنی و فولادی را از معادن کشور و استان بگیریم بقیه ظرفیتها فقط چند سنگ ساختمانی بزرگ و… است. در دنیا معدن به جایی گفته میشود که ظرفیت اشتغالزایی بسیار بالایی دارد نه اشتغالهای کوچک به همین دلیل معتقدم اگر ظرفیت آهنی و سنگ ساختمانی کشور را نادیده بگیریم تقریبا بهرهبرداری کشور از بخش معدن صفر است؛ این درحالیست که پتانسیل بالایی در این زمینه وجود دارد و الزاماتی هست که باید از دهههای قبل شروع میشد و متاسفانه هر چه دیرتر شروع میشود به صورت تصاعدی ما را به عقب میاندازد.
حسین نکاحی تعریف بودجههای کلان برای حمایت از بخش معدن را امری ضروری دانسته و میافزاید: طبق قانون بخش عمدهای از حقوق دولتی که از معادن کشور اخذ میشود باید صرف همان منطقه شود اما متاسفانه بودجهها به مرکز واریز میشود و به استان برنمیگردد. خراسان رضوی در آمار حقوق دولتی معادن اخذ شده کشور همیشه رتبه اول یا دوم را دارد و همان مبالغ باید در محل اجرای پروژه معدنی بابت آسیبی که به آن منطقه زده شده و تقویت آن صرف شود اما بودجهها برنمیگردد و راهکارهای خوبی برای حل این مشکل هست که امیدواریم بعد از تشکیل شورای معادن استان این اختیارات به مدیران استانی داده شود.
وی ادامه میدهد: برای اینکه معدن خوبی داشته باشیم باید سالها اکتشاف، حفاری و بودجههای کلان اعمال شده باشد مثل اکتشاف مس سرچشمه که ده سال طول کشیده اما متاسفانه کسی به اینها توجه نمیکند و معادن استان همه در حد یک پتانسیل و امکان است و هنوز اکتشاف نشده تا ببینیم به ذخیره اقتصادی میرسد یا خیر و متاسفانه هیچ بودجهای هم برای اینکار در نظر گرفته نشده است.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی معتقد است در حال حاضر منطقه سنگان خواف یکتنه همه عقبماندگی ظرفیتهای معدنی استان را جبران میکند.
معدنکاری نیازمند بخش خصوصی توانمند است
وی معدنکاری را نیازمند بخش خصوصی توانمند دانسته و اظهار میکند: در کشور ما بخش خصوصی توانمند به معنای واقعی کم است و اگر دولت وارد موضوع نشود، بخش خصوصی بزرگ در این زمینه ورود نمیکند. معدن نیازمند سرمایهگذاری کلان است و به همین دلیل بخش خصوصی کمتر وارد میشود.
نکاحی در عین حال وضعیت سرمایهگذاری معادن استان را خیلی خوب ارزیابی کرده و میگوید: در دو سه سال گذشته شرایط بسیار نامساعدی داشتیم اما اواخر پارسال و امسال شرایط بهتر شده و با راه افتادن منطقه خواف و سنگان چرخه معدنی استان به جریان افتاده است چون کار معدنی نیازمند زیرساختها و مواد اولیه و پرسنل است و همه اینها با اتفاقاتی که در خواف افتاده محقق شده و چرخه اقتصاد معدنی استان راه افتاده است.
وی با اشاره به بیشترین آسیب و اثرگذاری تحریمها در زمینه اکتشاف معادن میگوید: در زمینه نفت و گاز به دلیل قدمتی که داشتیم در دوره تحریم خود را با دنیا تطبیق دادیم اما در بخش اکتشاف معادن ابتدای راه بودیم و هنوز این بخش معدنی ما توسعه نیافته بود. بنابراین تحریمها ما را در دانش فنی و ماشینآلات اکتشافی عقب نگاه داشت و بخش خصوصی را در این زمینه آزار داد.
نکاحی وضعیت و کیفیت سنگ آهن استان در بازار جهانی را بسیار مناسب خوانده و میافزاید: با زیرساختهای فولادی موجود در استان وضعیت این محصول در بازار جهانی رو به بهبود است اما در فراوری سایر محصولات مثل سنگ ساختمانی که یکی از سرفصلهای سرمایهگذاری در بخش معدنی استان است، ضعف داریم و تقریبا نمیتوانیم صادرات این محصول را انجام دهیم و نیازمند نوسازی ماشین آلات آن و حمایت دولت در این زمینه هستیم.
وی با تاکید بر اینکه یکی از مزیتهای استان ما بعد از سنگ آهن، سنگ ساختمانی است، یادآور میشود: صدور سنگ ساختمانی به صورت خام ضرر فراوانی دارد و اگر فراوری شود سود بسیار بالایی دارد. درصد بالایی از سنگ ساختمانیهای خراسان رضوی به اصفهان میرود و با انجام فراوری از آنجا صادر میشود به همین دلیل در سوابق استان ما ثبت نمیشود. ما 140 معدن سنگ تزئینی در استان داریم و این نشاندهنده پتانسیل ماست اما در کیفیت فراوری خوب نیستیم و چون این موضوع وامهای بزرگ و حمایتهای کلان میطلبد، خیلی موفق نبودهایم.
استان نیازمند اکتشافات عمقی معادن است
رئیس انجمن معدن خراسان رضوی نیز با بیان اینکه این استان از معدود استانها با تنوع مواد معدنی بالاست، میگوید: در برخی از مواد معدنی مهم مثل مس و سنگ آهن در سالهای اخیر رشد خوبی داشتیم و به دلیل افزایش تدریجی قیمتهای جهانی در سال اخیر و همچنین افتتاح پروژههای مهم فراوری مانند دو واحد بزرگ گندلهسازی و کنسانتره سنگ آهن در منطقه سنگان خواف در این محصول رشد خوبی داشتیم و این نشان از افزایش توسعه بخش معدن و صنایع معدنی و فراوری مواد معدنی دارد.
حسین حسینزاده با اعتقاد بر اینکه ذخایر معدنی بالقوه زیادی در استان وجود دارد اما نمیتوان گفت اکثر آنها به بهرهبرداری رسیده، میافزاید: علت آن این است که همه استان هنوز تحت اکتشاف قرار نگرفته و اکتشافات معادن را کامل نکردیم. اگر روزی بتوانیم کار را با اکتشافات عمقی پیش ببریم، تحول عظیمی در بخش معدن صورت میگیرد.
وی درباره ظرفیتهای مغفولمانده صنایع معدنی استان اظهار میکند: در رابطه با برخی مواد شناخته شده معدنی مانند سنگ آهن و مس قدمهای خوبی برداشتهایم اما در سایر مواد معدنی ممکن است هنوز به آن رشد نرسیده باشیم. تنوع مواد معدنی نیازمند واحدهای فراوری واسطه است و نیازمند ایجاد این واحدها هستیم.
رئیس انجمن معدن استان دلیل عدم ایجاد صنایع فراوری معدنی را نداشتن اطلاعات کافی از بازار، تولید، فروش و مواد اولیه دانسته و میافزاید: در مجموع استراتژی و بررسی معینی از وضعیت معادن و میزان مصرف محصولاتشان در خارج و داخل استان نداشتهایم. دلیل دیگر این امر رکود حاکم بر کشور بوده که گریبان معدن و صنایع معدنی را هم گرفته است؛ قسمت عمده مواد صنایع ساختمانی از محصولات معدنی است و رکود بخش ساخت و ساز بر معدن اثر گذاشته و موجب کاهش تولید و حتی تعطیلی برخی از معادن شده و مادامی که در آن صنعت تحولی ایجاد نشود، نمیتوانیم در بخش معدن تحول ایجاد کنیم.
وی با اشاره به وجود مشکلات کلی بخش تولید کشور مثل کمبود نقدینگی، موانع اداری و بروکراسی و فرسودگی ماشینآلات و همکاری نکردن بانکها در ارائه تسهیلات با نرخ سودهای مناسب و رکود بازار در بخش معدن، از فرسودگی ماشینآلات با عمری چند ساله یا به روز نبودن تکنولوژیهای استخراج که کاهش بهرهوری را به دنبال دارد به عنوان مشکلات مختص بخش معدن نام میبرد.
حسینزاده به اجرایی نشدن قانون پنجره واحد الکترونیکی برای انجام استعلامات در صدور مجوز معدنی اشاره کرده و میگوید: این موضوع باعث طولانی شدن مسیر و ضربه زدن به معدن کار میشود و او به جای فکر کردن به تولید و فروش و افزایش بهرهوری زمان خود را صرف استعلامات میکند. همچنین قوانین متناقضی در بخشهای مختلف مثل سازمان صنعت و محیط زیست و معادن و شهرسازی وجود دارد و برخی از قوانین و آییننامههای معدنی صادر شده نیز باید اجرا شود و سازمانهای مربوطه با احساس مسئولیت از مقاومت در اجرای آنها بپرهیزند.
وی درباره وضعیت اکتشاف معادن در استان اظهار میکند: در این زمینه عقب هستیم و یکی از دلایل آن دور بودن از آخرین تکنولوژیهای اکتشاف است؛ به همین دلیل اکثر اکتشافات ما سطحی و عمق حفاریها کم است حال آنکه در تمام دنیا اکتشافات و حفاریها عمیق است.
رئیس انجمن معدن خراسان رضوی خاطرنشان میکند: ریسک بالای اکتشاف است که باعث تمایل کمتر بخش خصوصی به اکتشاف معادن شده زیرا براساس آمار از هر ده معدن اکتشاف شده، ممکن است فقط سه معدن به مرحله بهرهبرداری برسد و لازم است دولت به این بخش در اکتشافات کمک کند و تا حد امکان ریسک را کاهش دهد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.