جذب سرمایه و ارتقای دانش، کلید توسعه معادن خراسان رضوی
کارشناسان می گویند، جذب سرمایه های سرگردان و ارتقای دانش فنی برای علمی شدن معدن کاری، کلید توسعه معادن خراسان رضوی و بهره برداری مطلوب از آنهاست.
معادن زیرساخت توسعه صنعت و تولید است و خراسان رضوی از این ثروت خدادادی بهره فراوانی برده اما به دلیل پاره ای مشکلات هنوز نتوانسته از این ثروت در جهت رونق اقتصادی بهره گیرد.
به عقیده کارشناسان، خام فروشی مواد معدنی، فرسودگی ماشین آلات، نبود دانش کافی برای استخراج اصولی مواد معدنی که به تضییع آنها منجر می شود و در نهایت عدم فرهنگ سازی در جامعه برای ارزش گذاری معادن و سوق دادن سرمایه ها به این بخش عمده مشکلات حوزه معدن خراسان رضوی را شامل می شوند.
در این نوشتار مشکلات و ظرفیت های بخش معادن خراسان رضوی را با کارشناسان و مسوولان ذیربط در این استان به گفت و گو نشستیم و نقطه نظرات هر یک را درباره راهکارهای رفع مشکلات جویا شدیم.
* 658 معدن فعال در خراسان رضوی وجود دارد
معاون امور معادن و اکتشافات معدنی خراسان رضوی درباره ظرفیتهای بخش معدن استان به خبرنگار ایرنا گفت: خراسان رضوی مثل هر منطقه یا محل دیگر دارای شرایط و ویژگی های خاص زمین شناسی است و شرایط از نظر معدنی در استان بسیار مطلوب است.
ˈپرویز واثقیˈ وضعیت معدنی استان خراسان رضوی را بسیار جالب و خاص دانست و افزود: در قسمت شمالی استان که میزان بارندگی و وضعیت هوایی بهتر است ذخایر معدنی و استراتژیک کمتر و در مناطق جنوبی و شرقی استان که وضعیت نامناسبی از نظر اقلیمی دارد ذخایر عظیم و استراتژیک مثل سنگ آهن وجود دارد.
وی گفت: از 66 نوع ماده معدنی کشف شده در کشور 46 مورد در استان خراسان رضوی شناخته شده و برای آن پروانه بهره برداری صادر شده است.
وی بیان کرد: اکنون در استان 658 معدن فعال دارای پروانه بهره برداری و 71 معدن متروکه وجود دارد که ذخیره قطعی آنها نزدیک به سه میلیارد تن و ظرفیت اسمی استخراج آنها 26.4 میلیون تن در سال است.
او اظهار کرد: تعداد پروانه های صادر شده برای اکتشاف معدن در خراسان رضوی 156 فقره و تعداد گواهی کشف معدن 230 مورد با ذخیره 34 میلیون تن است و حدود 140 مورد مجوز برداشت معدن نیز تاکنون در استان صادر شده است.
وی افزود: برخی از معادن استان خراسان رضوی منحصر به فرد یا حداقل در کشور مشهور هستند که از جمله آنها معدن سنگ آهن سنگان با ذخیره قطعی 700 میلیون تن، معادن کائولین گناباد، سنگهای تزئینی بجستان و فیروزه نیشابور می باشند.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: قریب هشت هزار نفر به طور مستقیم در معادن خراسان رضوی فعالیت دارند اما شمار افرادی که به طور غیرمستقیم در معادن استان فعالیت می کنند دو برابر این تعداد است.
واثقی افزود: پارسال 49 معدن جدید با 43 میلیون و 600 هزار تن ذخیره و 196 میلیارد ریال سرمایه گذاری بخش خصوصی در خراسان رضوی به بهره برداری رسید.
وی درباره رویکرد این سازمان درباره معادن متروکه استان گفت: روش بکاررفته درباره معادن متروکه، تهیه شناسنامه معدن و اعلام واگذاری آن از طریق رسانه می باشد و در این راستا اعلام چهار مورد مزایده درباره معادن در سال جاری در دستور کار قرار گرفته که می توان طبق قانون به سرمایه گذاران واگذار کرد.
وی خام فروشی را یکی از مشکلات حوزه معادن خراسان رضوی عنوان و بیان کرد: همه مواد معدنی استان به جز سنگ آهن که دانش فنی و ماشین آلات فرآوری آن هنوز به طور کامل تهیه نشده و خام به خارج از منطقه صادر می شود، در داخل استان فرآوری و به صنایع معدنی تبدیل می شود.
او بیان کرد: اکنون طرحهای بهره برداری و فرآوری سنگ آهن با سرمایه گذاری بخش دولتی در سنگان خواف در حال اجراست.
*معادن خراسان رضوی مسیر رسیدن به توسعه پایدار هستند
یک کارشناس حوزه معدن در خراسان رضوی گفت: معدن و صنایع معدنی مسیر رسیدن به توسعه پایدار هستند و برای توسعه به تکنولوژی، انرژی ارزان، نیروی متخصص و سرمایه نیاز دارند.
ˈسوسن شاهندهˈ افزود: خراسان رضوی جزو استانهای دارای ظرفیت بسیار معدنی است اما معادن استان اغلب در مناطق دوردست واقع شده اند و از سوی دیگر کار اکتشاف پرهزینه، پرریسک و سرمایه بر است.
وی بیان کرد: ذخایر معدنی ناشناخته ای نیز در این استان وجود دارند که با سرمایه گذاری مناسب می توان نسبت به شناسایی، اکتشاف، استخراج و فرآوری آنها اقدام کرد.
وی اظهار کرد: ارزش معدن با ارزش نفت برابری می کند و جزو تحریم های بین المللی نیز قرار ندارد اما به دلیل عدم فرهنگ سازی در این زمینه، سرمایه داران در این بخش سرمایه گذاری نکرده و ترجیح می دهند سرمایه خود را در بانک ها بخوابانند.
وی گفت: بخش معدن از هزینه و ریسک بسیار برخوردار است و در مرحله اکتشاف و بهره برداری نیازمند سرمایه گذاری بسیار است اما به رغم طولانی بودن مدت بازگشت سرمایه، مزایای بسیاری در پی دارد و علاوه بر اینکه به اقتصاد و اشتغال کمک می کند سرمایه اولیه را چند برابر می سازد که سود آن به مراتب از بهره های بانکی بیشتر است.
وی بیان کرد: از سوی دیگر روستائیان در مسیر استخراج و بهره برداری از معادن مشکلات بسیار برای بهره برداران ایجاد می کنند در حالی که نمی دانند معدن جزو انفال است و سود بهره برداری از آن شامل حال همه مردم می شود که نمونه این مورد را در روستاهای شهرستان چناران در خراسان رضوی به عینه می توان مشاهده کرد.
شاهنده گفت: رونق یک معدن در روستا موجب اشتغالزایی برای روستاییان و رونق روستا می شود زیرا سرمایه گذاری در بخش معدن، ساخت راه، کارخانه و تکمیل زیرساخت های دیگر را در پی دارد که به آبادانی منطقه کمک می کند.
وی ادامه داد: در کنار اکتشاف ذخایر معدنی و استخراج اصولی و بهینه از معادن تلاش برای ایجاد ارزش افزوده در قالب صنایع معدنی و جلوگیری از صادرات و خام فروشی مواد معدنی ضروری و حایز اهمیت است.
وی بیان کرد: منابع طبیعی هر کشور همراه با نیروی انسانی زیربنای توسعه اقتصادی آن محسوب می شود و وجود منابع متنوع معدنی تجدیدپذیر خراسان رضوی فرصتی خدادادی است که با استفاده مطلوب از آن می توان ضمن ایجاد اشتغال و افزایش درآمد زمینه گسترش صنایع معدنی مرتبط را فراهم کرد.
مشاور عالی رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: اولویت های سرمایه گذاری در حوزه معدن و صنایع معدنی باید در ابتدا شناسایی و مزیت های نسبی آن مشخص شود تا سرمایه گذاران بتوانند با اطمینان خاطر از این مهم استفاده کنند.
شاهنده افزود: رونق بخش معدن مستلزم تامین امنیت سرمایه گذاری، ثبات قوانین و مقررات، شفاف سازی اطلاعات معدنی، ارتقای دانش فنی و تکنولوژی، معرفی و ترویج فرهنگ معدن کاری، ایجاد انگیزه و سرمایه گذاری در بخش معدن، اختصاص تسهیلات برای بازسازی و نوسازی ماشین آلات و تجهیزات معدنی با بهره کم و بازپرداخت طولانی مدت، تامین تسهیلات سرمایه در گردش در این زمینه است.
* معدن کاری باید علمی شود
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: به رغم تاریخچه 9 هزار ساله و دیرینه معدن در ایران، معدن کاری علمی باید جایگزین استفاده از روشهای سنتی و انفجاری در معادن شود.
ˈراضیه علیرضاییˈ افزود: در معدن کاری علمی، زمین شناسی علمی، اکتشافات علمی و سیستماتیک از مسائل جدی است و تقریبا مطالعات علمی اکتشافی در کشور را تاکنون سازمان زمین شناسی و یا شرکتهای دولتی انجام می دادند و نقش بخش خصوصی در این زمینه بسیار محدود بوده است.
وی بیان کرد: اگر در کشور برنامه ریزی مناسبی در حوزه معدن انجام گیرد تا همه علوم مربوط به معدن کاری به درستی و بجا در کنار هم قرار گرفته و استفاده شوند قطعا نتایج بهتری بدست می آید.
وی افزود: طی چند سال اخیر نقش بخش خصوصی در اکتشافات معدنی پررنگ تر شده و به برکت انجام اکتشافات علمی تغییراتی را در بخش معدن و صنایع معدنی شاهد بوده ایم.
وی اظهار کرد: بر اثر این تغییرات اکنون برنامه عملیاتی اکتشافات علمی و سیستماتیک معدنی فقط به دستیابی به یک رگه، مخزن یا یک سیستم خاص محدود نمی شود بلکه در این عملیات سلسله معادن و مخازنی کاوش می شوند که سرمایه گذاری در فرآوری آنها توجیه اقتصادی داشته باشد.
این مسوول اقتصادی دانش فنی فرآوری مواد معدنی را ادامه معدن کاری علمی دانست و گفت: با برخورداری از این دانش حداکثر بهره برداری از معادن انجام می شود که این مهم از طریق استفاده از ماشین آلاتی محقق می گردد که کمترین تضییع مواد معدنی را داشته باشند.
علیرضایی افزود: استفاده از این ماشین آلات در قانون معدن پیش بینی شده است اما هنوز حداقل یا حداکثر میزان بهره وری از این ماشین آلات مشخص نیست و در حال تعیین آن هستیم.
وی با بیان اینکه رویکرد جدید این سازمان در حوزه معدن مساعدت بهره بردارانی است که از دانش فنی متناسب در بهره برداری از معدن برخوردار نیستند، افزود: براساس تصمیمات گرفته شده برای این بهره برداران تسهیلاتی فراهم می کنیم تا به سوی فرآوری علمی و کاهش تضییع ماده معدنی حرکت کنند.
وی ادامه داد: رویکرد جدید بعدی در حوزه معدن کاهش فاصله کارخانه فرآوری از معادن است تا با بهره گیری از دانش فنی در فرآوری ماده معدنی در منطقه مورد نظر، زمینه توسعه آن را نیز فراهم کنیم.
او گفت: معدن و معدن کاری منجر به توازنی در توسعه خراسان رضوی می شود که این هم در استراتژی های توسعه صنعت و معدن استان لحاظ شده و هم در بخش فرآیندهای محاسبه ارزش افزوده و ایجاد درآمد برای منطقه به آن توجه شده است .
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: معدن کاری علمی با همه بخشهای خود کلید توسعه متوازن استان خواهد بود و امیدواریم فرآوری مواد معدنی، بهره وری و کاهش تضییع مواد معدنی به عنوان یک راهبرد توسعه ای در استان توسط همه بخشهای درگیر در معدن مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه معدن سهم ما از طبیعت است و یقینا نباید بهره برداری امروز ما از معادن حقوق آیندگان را از بین ببرد، افزود: نظارت بر معادن استان را به سازمان نظام مهندسی معدن واگذار کردیم و ساز و کار خیلی حرفه ای و کارآمدی برای این موضوع آغاز شده است.
وی خاطر نشان کرد: رویکرد سازمان به توسعه معدن و معدن کاری در استان جدید است و هنوز در مناطق معدنی ما زیرساخت ها و زیربناها و امکانات اصلی در حد لازم توسعه پیدا نکرده است لذا باید سهم واقعی بخش معدن استان از درآمد حقوق دولتی پرداخت شود.
علیرضایی نقش معادن در توسعه استان را فراتر از ایجاد اشتغال و جذب سرمایه دانست و گفت: اگر در معادن غنی استان از جمله سنگ آهن خواف و باخرز سرمایه گذاری مطلوبی داشته باشیم به گونه ای مرزبانی اقتصادی ایجاد می شود و این نوعی آینده نگری خیلی عالمانه است.
وی افزود: با توسعه سرمایه گذاری معدنی در مرزهای استان زمینه سکونت جمعیت بیشتر در این مناطق را فراهم خواهیم کرد.
*خراسان رضوی رتبه اول کشور ازنظر برخورداری از مهندسین معدن اما نیازمند فرهنگ سازی
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی نیز در این باره گفت: بخش معدن شامل اکتشاف، تجهیز، استخراج، کانی آرایی، فرآوری و صنایع معدنی است که این چرخه نیاز به فرهنگ سازی برای توسعه دارد.
ˈحسین عباس نیاˈ افزود: قانونمداری، فعالیت علمی، کار جهادی، برنامه محوری مهمترین الزامات فرهنگ سازی در بخش معدن هستند که اگر بتوانیم فرهنگ سازی کنیم در ایجاد اقتصاد مقاومتی نیز موفق خواهیم بود.
وی با بیان اینکه در بخش معدن کارهایی را برحسب عادت انجام می دهیم که تبدیل به فرهنگ شده و در واقع از اساس غلط است، افزود: رفتارهای غیرقانونی در بخش معدن، عمل نکردن به مقررات، عدم توجه به ارزش واقعی مواد معدنی و خام فروشی آن از جمله عادات بد است.
رییس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی گفت: معادن جزو انفال است و ما در مقابل نسل آینده مسوول هستیم لذا کسانی که وارد بخش معدن می شوند باید دارای حداکثر توانمندی مالی و یا امکان فنی واقعی باشند.
وی بیان کرد: حضور موثر مهندسین معدن می تواند استفاده حداکثری را در بخش معدن که سرمایه ملی است ایجاد کند.
وی با اشاره به نقش سازمان نظام مهندسی معدن در علمی کردن معدن کاری گفت: این سازمان حدود 11 سال است که تشکیل شده اما فعالیتهای معدنی در ایران حدود 9 هزار سال قدمت دارند.
او افزود: در این سازمان می خواهیم بگوییم که فعالیتهای معدن کاری در تمام مراحل باید منطبق بر مسائل علمی و ضوابط و مقررات باشد اما فعالیت علمی خیلی جوان است و با وجود 9 هزار سال تجربه و وجود معدن کاران متعدد تجربی که سالها در این عرصه فعالیت داشتند، علمی کردن معدن کاری زمان بر می باشد.
وی گفت: در سازمان نظام مهندسی معدن سه رشته اصلی شامل متالورژی، زمین شناسی معدن، نقشه برداری و 12 رشته مرتبط با آن مربوط به حوزه صنایع معدنی است.
او اظهار کرد: در کشور بیش از 30 هزار نفر مهندس عضو سازمان نظام مهندسی ایران هستند که این تعداد در خراسان رضوی دو هزار و 500 نفر می باشند و هزار نفر از آنان در معادن استان فعال هستند.
وی افزود: خراسان رضوی رتبه نخست را از نظر نظام رتبه بندی جایگاه مهندسی معدن در کشور دارد و در دیگر شاخص ها دارای رتبه دوم یا سوم کشور است.
او با بیان اینکه معدن، سرمایه گذاری عظیم و ریسک بسیار می خواهد و بازگشت سرمایه آن در درازمدت خواهد بود، گفت: از کسانی که سرمایه های سرگردان دارند تقاضا می کنیم در بخش معدن سرمایه گذاری کنند و همچنین این سازمان از طرحهایی که بیانگر روش علمی جدید برای استخراج معادن و جایگزینی برای روش انفجاری باشد، استقبال می کند .
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.