در میزگرد شهرآرا با صاحب نظران بازار زعفران مطرح شد;خراسانی ها می کارند ، خارجی ها درو می کنند
از چندین هزار سال پیش تاکنون ایران خاستگاه زعفران جهان بوده و خراسانرضوی و جنوبی پایگاههای اصلی کشت طلای سرخ محسوب میشده اند، بهطوریکه براساس آمار رسمی هماکنون از 250تن زعفرانی که هر ساله در جهان تولید میشود، 92درصد آن در ایران و عمدتا در خراسان رضوی و جنوبی تولید میشود.
اما یکی از مشکلات این محصول صادراتی که در چند سال اخیر به آن دچار شده ، انتقال پیاز زعفران ایرانی به سایر کشورهای همسایه نظیر افغانستان و در نتیجه توسعه کشت این محصول در آن کشور و صادرات زعفران ایرانی به نام سایر کشورهاست، مسئلهای که باعث شده تا برخی کارشناسان زنگ خطر تنزل جایگاه ایران در بازارجهانی طلای سرخ را به صدا درآورند.
با توجه به شروع فصل برداشت زعفران و بازار فروش آن در این روزها، با حضور کارشناسان و برخی اعضای شورای ملی زعفران، میزگردی در خصوص مسائل و مشکلات طلای سرخ در شهرآرا برگزار کرده و مهمترین راهکارهای توسعه صادرات زعفران را مورد بررسی قرار دادیم.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی در این میزگرد گفت: درحالیکه بیش از 90درصد زعفران جهان در ایران تولید میشود، اما بهتازگی ورود کشورهای دیگر به صنعت زعفران و از طرفی بیبرنامگی داخلی باعث شده تا تحرکاتی در خصوص کاهش نقش ایران در بازار طلای سرخ شکل بگیرد.
غلامرضا میری اظهار داشت: بخش دیگری از صادرات طلای سرخ به کشورهای مصرفکنندهای مانند چین، هلند، استرالیا، کانادا، آلمان صورت میگیرد که صادرات زعفران را با بستهبندیهای ریز در شبکههای مویرگی و با بستهبندیهای بزرگ در مصارف صنعتی مانند داروسازی استفاده میکنند.
میری ادامه داد: در حال حاضر آمریکا، اسپانیا، فرانسه و هلند، افغانستان را حمایت میکنند. این کشور نیروی سرمایهگذاری دارد و آمریکا حاضر است بازاری با شرایط مساعد را فراهم آورد.
میری افزود: صنعت زعفران شرایط کار 800هزار نفر و اشتغال 20درصدی کشاورزی را در راس خراسان دارد. طرح کیفیت در طرح جامع زعفران است، متاسفانه شورای ملی زعفران جایگاه و مسئولیت سیاستگذاری است و قدرت اجرایی ندارد.
میری گفت: برای افزایش سهم ایران در گردش مالی زعفران باید با مصرفکنندگان جهان ارتباط برقرار کرد و با مدیریت کارشناسی شده و منطقی براساس نیاز بازارهای هدف به صادرات این محصول اقدام نمود.
فروش زعفران ایرانی با برند خارجی در اروپا
عضو هیئت مدیره صندوق توسعه زعفران نیز در این میزگرد گفت: متاسفانه در حال حاضر زعفران ایرانی با قیمت پایین به کشورهای دیگر فرستاده و با برند خارجی و با قیمت بالابه بازارهای جهانی عرضه میشود.
فرهاد سحرخیز در ادامه بیتوجهی به زعفرانکاران را از مشکلات اصلی این قشر دانست و یادآور شد: ارتقای سطح کمی و کیفی زعفران از سطح کشاورزان شروع می شود.در این راستا باید تلاش کنیم تا سهم کشاورزان از ارزش افزوده تجارت زعفران بیشتر شود.
وی در ادامه، مهمترین چالش زعفران را بستهبندی این محصول دانست و گفت: ما در فنآوری و بستهبندی این محصول باارزش خیلی سهل انگاری میکنیم، سالهای گفته میشود، زعفران ایران نمونهترین، باارزشترین و باکیفیتترین زعفران است؛ اما مشکل بستهبندی حل نشده است و در بیشتر مواقع محصول ایران با قیمت پایین به کشورهای دیگر فرستاده میشود.
وی با بیان اینکه کشورهای خارجی با برند خودشان زعفران ایران را بستهبندی میکنند و با قیمت بالا به فروش میرسانند،گفت: در اسپانیا زعفران ایرانی را به نام خودشان عرضه و از آنجا به اروپا صادر می کنند.
وی ادامه داد: امروزه تجربیات کاشت زعفران و گل زعفران به کشورهای اطراف منتقل شده و کشت زعفران در کشورهای اطراف رونق پیدا کرده است با این حال محصول این کشورها کیفیت محصول ایرانی را دارا نیست.
سحرخیز افزود: در صورت وجود سیاستهای حمایتی میتوان دست واسطهها و دلالها را از بازار طلای سرخ کوتاه کنیم تا سود این محصول به کشاورزان و کشور برسد.
وی به جایگاه مطلوب خراسان رضوی، جنوبی، بیرجند و روستاهای آن منطقه در تولید این محصول اشاره کرد و گفت: زعفران ایرانی باید با نام و برندی وطنی به بازارهای جهانی برود و نام ایران را در دنیا به دیگران بشناساند.
وی تصریح کرد: به دلیل پراکندگی صادرات زعفران، محصول ما شناسنامه ندارد و واسطهها فقط به سود آنی خود فکر میکنند.
توسعه نیافتگی فناوریهای برداشت زعفران
همچنین عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی آزاد اسلامی مشهد نیز با بیان اینکه یکی از مشکلات بازار زعفران ایران، همسو نبودن بخش تولید، فرآوری و صادرات است،گفت: در واقع هر یک از این بخشها به صورت مجزا و جزیرهای عمل میکند، مسئلهای که باعث شده است تا سیاستهای این سه بخش در برخی مواقع متضاد باشد.
علیرضا سوهانی با بیان اینکه میزان عملکرد زعفران در خراسان رضوی پایین است، بیان داشت: باید از هر هکتار 10کیلوگرم زعفران برداشت شود، اما در حال حاضر میزان برداشت 5/3کیلوگرم است.
وی در ادامه اظهار کرد: اگر میخواهیم تولیدکنندگان، مصرفکنندگان و صادرکنندگان زعفران از طلای سرخ ایرانی بهرهمند شوند، باید در این خصوص کار تحقیقاتی انجام داد و این در حالی است که تحقیقات یکی از حلقههای گمشده در صنعت زعفران به شمار میرود.
وی با بیان اینکه ورود رقبای جدید مثل چین و افغانستان به بازار زعفران، لزوم تولید کیفی و ارزان این محصول را ایجاب میکند، خاطرنشان کرد: سوالی که مطرح است، این است که چرا کشور ایران که مدتهاست انحصار این محصول باارزش را در اختیار داشته به فکر ارتقای فناوری در تولید و فرآوری این محصول نیفتاده است؟
سوهانی ادامه داد: فناوریهای برداشت و فرآوری محصول زعفران میتواند حاشیه امنی را برای تولید ایران در بازارهای جهانی ایجاد کند، چون در این صورت است که میتوان محصولی باکیفیتتر از رقبا و ارزانتر از آنها را وارد بازار کرد. توجه کمی به تولید زعفران و نبود برنامهریزی صحیح پیرامون ارتقای فناوری در این بخش ضربات جدی به اقتصاد این محصول وارد خواهد کرد.
انتقاد از نوسان قیمت زعفران
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران نیز با اشاره به وجود نوسانات قیمتی در بازار این محصول اظهارداشت: تنش در بازار منجر به از دست رفتن بازار زعفران میشود، بنابراین نوسانات قیمتی باید به حداقل برسد.
میری با اشاره به اینکه نوسان قیمت زعفران روزانه 400 هزار تومان است، اظهار کرد: بانک کشاورزی وابسته به وزارت جهاد کشاورزی است؛ اما مسئولان در برابر پیشنهاد احداث بانک زعفران به هیچوجه ترتیب اثر ندادند، حتی با مجلس، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان توسعه تجارت، وزارت بازرگانی، وزارت جهاد کشاورزی و بانکها این پیشنهاد را مطرح کردهایم.
عضو هیئت مدیره صندوق توسعه زعفران گفت: افزایش قیمت زعفران به صورت روزانه، موجب بیثباتی قیمت این محصول استراتژیک و تردید واردکنندگان زعفران ایران خواهد شد.
سحرخیز در ادامه افزود: قیمت زعفران نیز مانند سایر کالاها بیتاثیر از قیمت شرایط آشفته اقتصادی حاکم بر جامعه نیست و در این بین با تغییرات نرخ ارز و تورم قیمت آن بالا و پایین میشود.
وی افزود:در خرداد که قیمت ارز به ثباتی مقطعی رسیده بود، شاهد کاهش قیمت زعفران در بازار بودیم، اما ادامه تغییرات در بازار ارز سبب شد که عدهای از واسطهگران از ارائه زعفران به بازار خودداری کنند تا قیمت این کالا افزایش یابد.
عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران اظهار داشت: از آغاز فصل پاییز که زمان برداشت محصول زعفران است، بیثباتی در قیمت زعفران تا حددوی وجود خواهد داشت، با این حال به نظر می رسد در حال حاضر نوسان قیمت از میزان منطقی عبور کرده است به طوری که تجار نمی توانند رقم دقیقی را برای صادرات به خریداران خارجی اعلام نمایند.
سحرخیز خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه نظام تولید زعفران سالانه است، احتمال افزایش قیمت زعفران تا قبل از برداشت این محصول در مهر و آبان وجود دارد؛ اما از سوی دیگر با توجه به آنکه در فصل برداشت از جانب واسطهگران هیچ زعفرانی برای افزایش قیمت ارائه نمیشود، در این فصل افت شدید قیمت زعفران را خواهیم داشت که این موضوع به نفع هیچکس نخواهد بود.
میری با اشاره به اتفاقات مثبتی که از سوی دولت تدبیر و امید در حال وقوع است، ادامه میدهد: من بسیار خوشبین هستم که شورای ملی زعفران بتواند جایگاه خود را به دست آورده و با ایجاد تدابیری از نوسانات بیش از حد قیمت زعفران جلوگیری کند.
وی گفت: هرچند دولت قبل با اتخاذ راهکار حاکمیتی به جای رویکردی تصدیگری، دست به انتخابی کارآمدتر و مناسبتر برای ادامه فعالیت بخش خصوصی در تولید و صادرات زعفران زد، اما در عمل به موفقیت درخور ملاحظهای دست نیافت. امید است با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، تلاشها برای ایفای نقشهای دولت بهنحو احسن ادامه یابد و بهتبع مشکلات بخش کشاورزی و بهخصوص محصول صادراتی و ارزآور زعفران برطرف شود.
وی با انتقاد از اینکه در حال حاضر بیشتر زعفران ایرانی از سوی تجار خارجی برای مصرف در صنایع آرایشی و بهداشتی خریداری می شود،تصریح کرد: جهان به سمت گیاهان دارویی گرایش یافته و در کنار مسائل دیگر نباید از این موضوع غافل شویم که زعفران نیز جزو گیاهان دارویی است و باید به آن بهای بیشتری دهیم و از این حیث عقب نمانیم.
وی خاطرنشان کرد: در همین راستا می توانیم با توسعه صنعت فراوری زعفران در داخل کشور بسترهای لازم برای افزایش ارزش افزوده ناشی از کشت این محصول در داخل ایران را فراهم کنیم.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی نیز عنوان کرد: از سال گذشته تا امروز قیمت زعفران 60 درصد افزایش پیدا کرده این مسئله به بازار ضربه زده است.
میری همچنین با اشاره به تشکیل بانک زعفران اذعان داشت: با اشاره به طرح جامع زعفران و تحقیقات صورت گرفته با ارائه 12 بند، در حال حاضر مسئولان بخش مربوطه به این فکر هستند تا با تاسیس این بانک در زمان عرضه پیک زعفران از کشاورز و خریدار در زمان کوتاهی کارها ترتیب اثر داده شود و موردی برای ضایع شدن حق فردی نباشد.
عضو شورای ملی زعفران ادامه داد: زعفران، محصولی است که در دنیا به نام ایران معروف است و به آن افتخار میکنیم؛ درحالیکه بهترین تولیدکننده هستیم؛ اما هیچ کاری برای حفظ آن نمیکنیم.
سوهانی نیز گفت: توسعه صنعت فرآوری زعفران در مناطقی که این محصول کشت می شود باعث می شود تا بسترهای لازم برای افزایش اشتغالزایی در این مناطق فراهم شده و از مهاجرت کشاورزان به مشهد جلوگیری شود.
جای خالی برند زعفران
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی نیز با بیان اینکه لازمه ایجاد برند، توسعه بازارهای بینالمللی و به وجود آوردن برند ملی برای زعفران است، گفت :به منظور ایجاد اطمینان در مصرفکننده و تضمین کیفیت زعفران صادراتی، برند زعفران ایران باید ایجاد شود، زیرا زمانیکه این برند بر روی بستهبندی صادراتی همانند آرم استاندارد حک شود، خریداران و مصرفکنندگان در بازارهای جهانی از کیفیت محصول اطمینان حاصل خواهند کرد.
سوهانی ادامه داد: تحقق این امر باعث میشود تا از صادرات زعفران ایران با نام تجاری کشورهای دیگر جلوگیری شود.
وی با اشاره به فروش زعفران ایران در فرودگاه کابل گفت: در سفری که به افغانستان داشتم متوجه شدم تجار افغانی با خرید زعفران ایران و بستهبندی آن به نام خودشان سعی میکنند در دنیا جا بیندازند که مرغوبترین زعفران دنیا در این کشور تولید میشود.
سوهانی تصریح کرد: برخلاف کشور ما در افغانستان فقط چند برند در بازار زعفران وجوددارد، چراکه آنها معتقد هستند ازدیاد برند به تجارت زعفران افغاستان لطمه میزند.
استقبال از لغو عوارض صادرات زعفران
سحرخیز نیز با اشاره به قانون عوارض برای صادرات گفت: قانون عوارض برای صادرات وضع شد که در راستای حمایت از صدور و بستهبندی زعفران خیلی خوب بود؛ تا به این ترتیب هزینه بهدست آمده به صنعت زعفران بازگردد، اما نتیجه برعکس شد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی با بیان اینکه دولت درگذشته برای صادرات بستههای بالای ۳۰ گرمی زعفران ۵درصد عوارض از صادرکنندگان دریافت میکرد، گفت: این امر باعث شد تا برخی خریداران خارجی زعفران دیگر کشورها را جایگزین زعفران ایران کنند.
میری با بیان اینکه خریداران خارجی، خواهان زعفران پرحجم و شکسته نشده هستند، ادامه داد: این موضوع باعث شده بود ما مجبور به خرد کردن زعفران و کمحجم کردن بستهبندیهای آن شویم.
زعفران ارگانیک، راهکار حفظ بازارهای اروپا
همچنین عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد مشهد با بیان اینکه در حال حاضر صادرکنندگان زعفران در جهان بهویژه صادرکنندگان به کشورهای اروپایی بهدنبال محصولات ارگانیک هستند، گفت: نیاز بازارهای جهانی هر روز به سمت محصولات ارگانیک بیشتر میشود، ازاینرو اگر خواهان حفظ بازار کشورهای اروپایی هستیم باید تلاش کنیم تا کشت ارگانیک این محصول را در خراسانرضوی گسترش دهیم.
سوهانی افزود: چنانچه زعفران تولیدی کشاورز بلافاصله در مرحله بعد از تولید از جنبه مشخصات کیفیت و از جمله ارگانیک یا غیرارگانیک، شناسنامهدار و پلمب میشود، میتوان به سه هدف ارزشافزوده و اعتبار زعفران ایران، جلوگیری از ورود ناخالصی و سوءاستفادههای احتمالی، همچنین هدایت و ترغیب کشاورزان به سمت تولید محصول سالم و ارگانیک اقدام کرد.
وی بیان داشت: این امر در مرحله اول مستلزم بسترسازی فرهنگی و درکنار آن بهکارگیری و حمایت از بخش خصوصی در ایجاد آزمایشگاههای مجهز که دارای استانداردهای تعریف شده برای صادرات محصول زعفران باشند، است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.