عقود «خريد دين»،«استصناع» و «مرابحه» به عمليات بانکداري کشور افزوده شد
با ابلاغ مصوبه جديد دولت به وزارت اقتصاد، بانک مرکزي ومعاونت برنامه ريزي، ۳ عقد «استصناع» ، «مرابحه» و «خريد دين» به طور رسمي به آيين نامه فصل سوم قانون عمليات بانکي بدون ربا (بهره) اضافه شدند.
به گزارش فارس، هيئت وزيران بنا به پيشنهاد بانک مرکزي و به استناد ماده ۹۸ قانون برنامه پنج ساله پنجم، سه عقد «استصناع»، «مرابحه» و «خريد دين» را که جزو عقود بانکداري اسلامي است به فصل سوم قانون عمليات بانکي بدون ربا (بهره) الحاق کند.
استصناع چيست؟
استصناع عقدي است که به موجب آن يکي از طرفين در مقابل مبلغي معين، متعهد به ساخت (توليد، تبديل و تغيير) اموال منقول و غيرمنقول، مادي و غيرمادي با مشخصات مورد تقاضا و تحويل آن در دوره زماني معين به طرف ديگر مي شود.
بانک ها مي توانند به منظور گسترش بخش هاي توليدي از قبيل صنعت و معدن، مسکن و کشاورزي، تسهيلات لازم را به مشتريان در قالب عقد استصناع اعطا کنند. بانک ها ساخت موضوع استصناع را در قالب قرارداد استصناع ديگري به سازنده واگذار مي کنند.
اموال موضوع عقد استصناع نبايد ساخته شده باشد و بايد داراي مشخصات مورد تقاضا و برخوردار از استانداردهاي قابل قبول در کشور بوده و ويژگي هاي آن از قبيل اندازه، حجم، کيفيت، کميت و غيره به طور صريح در عقد ذکر شود.
در عقد استصناع مبلغ و نحوه پرداخت آن بايد معلوم و مشخص باشد.
مرابحه چيست؟
مرابحه قراردادي است که به موجب آن عرضه کننده بهاي تمام شده اموال و خدمات را به اطلاع متقاضي مي رساند و سپس با افزودن مبلغ يا درصدي اضافي به عنوان سود، آن را به صورت نقدي، نسيه دفعي يا اقساطي، به اقساط مساوي و يا غيرمساوي در سررسيد يا سررسيدهاي معين به متقاضي واگذار مي کند.
بانک ها مي توانند به منظور رفع نيازهاي واحدهاي توليدي، خدماتي و بازرگاني براي تهيه مواد اوليه، لوازم يدکي، ابزار کار، ماشين آلات، تاسيسات، زمين و ساير کالاها و خدمات مورد احتياج اين واحدها و نيازهاي خانوارها براي تهيه مسکن، کالاهاي با دوام و مصرفي و خدمات به سفارش و درخواست متقاضي مبادرت به تهيه و تملک اين اموال و خدمات کرده و سپس آن را در قالب عقد مرابحه به متقاضي واگذار کنند. بانک ها مکلفند قبل از انعقاد عقد مرابحه اطمينان حاصل کنند که اصل منابع و سود متعلقه در طول مدت قرارداد، قابل برگشت مي باشد. اعطاي تسهيلات در قالب عقد مرابحه با توجه به بهاي تمام شده و سود بانک تعيين خواهد شد. بانک ها مکلفند تمهيدات لازم را براي استفاده از ابزارها و کارت هاي الکترونيکي در قالب عقد مرابحه فراهم کنند.
خريد دين چيست؟
خريد دين قراردادي است که به موجب آن شخص ثالثي دين مدت دار بدهکار را به کمتراز مبلغ اسمي آن به صورت نقدي از داين خريداري مي کند. بانک ها مي توانند به منظور ايجاد تسهيلات لازم براي تمامي بخش هاي اقتصادي، ديون موضوع اسناد و اوراق تجاري مدت دار متقاضيان را خريداري کنند.
اسناد و اوراق تجاري به آن دسته از اسناد و اوراق بهادار اطلاق مي شود که مفاد آن حاکي از طلب حقيقي متقاضي باشد.
بانک ها مکلفند قبل از خريد دين موضوع اسناد و اوراق تجاري، از حقيقي بودن دين و نقدشوندگي آن در سررسيد، اطمينان حاصل کنند. دستورالعمل اجرايي عقود استصناع، مرابحه و خريد دين در چارچوب قوانين و مقررات توسط بانک مرکزي تهيه و به تصويب شوراي پول و اعتبار خواهد رسيد.
توضيحات يک صاحبنظر اقتصاد اسلامي در خصوص مرابحه، خريد دين و استصناع
سعيد فراهاني، صاحبنظر اقتصاد اسلامي در گفت وگو با خراسان در قالب چند مثال عقود «مرابحه»، «خريد دين» و «استصناع» را تشريح کرد. فراهاني گفت: عقد مرابحه را تا به حال در بانکداري داشتيم و اين عقد در واقع يک حالت کلي تر از فروش اقساطي است، منتها در مرابحه به دو نوع مي توان پرداخت داشت به صورت يک دفعه و به صورت اقساطي.
وي افزود: به عنوان مثال شما براي خريد تجهيزات يک کارخانه به بانک مراجعه مي کنيد و مي گوييد فلان تجهيزات را مي خواهم. بانک براي شما تجهيزات را خريداري مي کند مثلا ۱۰۰ميليون تومان و مي گويد مثلا با ۱۰درصد سود آن را به صورت نسيه به شما مي فروشد حالا مبلغ ۱۱۰ميليون تومان را يا مثلا در عرض يکسال به صورت اقساطي از شما مي گيرد يا پس از يکسال ۱۱۰ ميليون تومان يکجا از شما مي گيرد، بنابراين در عقد مرابحه يک درصد سود مشخص بايد وجود داشته باشد.
خريد دين
فراهاني در مورد عقد «خريد دين» گفت: اين عقد نيز در بانکداري بدون ربا بوده است ولي عمل نمي شده است و حالا چون مشهور فقهاء فروش دين را مجاز مي دانند، قرار است اجرا شود و به اين شکل است که مثلا بنده از کسي طلب دارم و چک ۶ماه ديگر به مبلغ يک ميليون تومان دارم چون الان پول نياز دارم آن چک معتبر را به بانک مي برم و ۹۰۰هزار تومان يا ۹۵۰هزار تومان پول نقد مي گيرم اين کار بانک را اصطلاحا تنزيل مي گويند بنابراين در «فروش دين» شما مي توانيد طلب را به شخص ديگري بفروشيد.
استصناع
فراهاني، صاحبنظر در اقتصاد اسلامي گفت: استصناع يا سفارش ساخت معمولا بر اين اساس است که مثلا کشتي يا هواپيما يا خانه را به يک شرکت سازنده سفارش مي دهند به عنوان مثال يک شرکت هواپيمايي يا مسافربري با استفاده از اين عقد قصد خريد هواپيما دارد، سفارش ساخت را به شرکت سازنده مي دهد و بانک مبلغ خريد هواپيما را به صورت نقدي به شرکت سازنده مي دهد و طبيعتا چون بين مبلغ نقدي يک کالا و مبلغ نسيه آن تفاوت هست وقتي به صورت نسيه از خريدار مبلغ را مي گيرد بيشتر از مبلغ نقدي مي شود که اين مبلغ البته بين بانک و خريدار توافق مي شود.
فراهاني در ادامه افزود: فرق بين استصناع و مرابحه در اين است که در مرابحه شما کالاي ساخته شده را خريد مي کنيد اما در استصناع سفارش ساخت کالا را مي دهيد و آن را سازنده مي سازد و طبيعي است که بانک براي تضمين بازپرداخت خود کالا يا وثيقه اي را از شما مي گيرد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.