بیتوجهی به پسانداز، پژوهش و آموزش
با بررسی لوایح بودجه طی سالهای٩١، ٩٢، ٩٣ و٩۴ نکات و ایرادهایی به چشم میخورد که توجه به آنها در لایحه بودجه٩۵ میتواند به بهبود اوضاع کمککند. بهعنوان مثال، باوجود مشکلات زیستمحیطی فراوان، در بودجههای سال گذشته برای محیطزیست مبلغ ناچیزی دیده شدهاست که نسبت به کل بودجه نمیتوان درصدی برای آن اعلام
کرد.
در رابطه با آب، باوجود افزایش نیترات آن، در بودجه چیزی دیده نشدهاست. در رابطه با خاک، ذرهذره خاک کشور در شرف نابودی است، اما هیچ هزینهای برای حل این مشکل پیشبینی نشدهاست. درحالحاضر بیش از نیمی از سال، کلانشهرهای کشور دارای هوای ناسالم هستند، اما هیچ بودجهای برای حل معضل آلودگی هوا دیده نمیشود که جا دارد بهطور جدی به این مباحث پرداخته
شود.
یک ایراد بزرگ که در بودجه٩۴ به چشم میخورد این است که برای پژوهش هیچ اعتبار ویژهای در نظر نگرفتهاند. این درحالی است که درآمد مایکروسافت تنها بهعنوان یک شرکت تقریبا به اندازه کل بودجه ایران است و ٣٠درصد هزینههای آن مربوط به پژوهش است، اما در بودجه ایران آنطور که باید و شاید به پژوهش بها داده نشدهاست، تنها مبلغی جزئی آن هم در زمینههای محدود.
وقتی پژوهش دیده نمیشود، نمیتوان امیدی به بهبود اوضاع داشت. درحالحاضر حتی واحدهای تولیدی استان هم کار پژوهشی انجام نمیدهند. حتی در دانشگاه هم کار علمی انجام نمیدهیم و برای خرید آیاسآی هزینه میکنیم. درحالیکه ضرورت اصلاح امور آموزشی به شکل کارمحور کاملا احساس میشود. امروزه آموزش در دانشگاه به شکلی است که فارغالتحصیلان قادر به یافتن کار نیستند، زیرا هیچگاه سیستم آموزشی بهگونهای طراحی نشدهاست که همان کارهای ساده را دانشگاهی کنیم.
در شرایط فعلی، کشور به این تعداد فراوان مهندس نیاز ندارد، بلکه به کارگر نیازمند است. در بخش صنعت، رشتههای تحصیلی دانشگاهی مربوط به ۵٠سال پیش است که هرسال دوسهرشته هم به آنها اضافه میشود. مشکل اینجاست که در جهان اول تولیدکننده، بهعنوان موتور متحرک ایجاد پول، تخصص مورد نیاز خود را اعلام میکند و دانشگاه برای او تامین میکند، اما در ایران دانشگاه تخصصی را ایجاد میکند و پس از آن، از صنعت انتظار ایجاد شغل برای تخصص ایجادشده را دارد.
متاسفانه عملکرد سازمان فنی و حرفهای نیز چنگی به دل نمیزند. روشهای آموزشی این سازمان مربوط به ۵٠سال پیش است. کار با موتورهایی آموزش داده میشود که دیگر در بازار موجود نیست. نوآوری و نوسازی در کار نیست و برای ارتقای سیستم آموزشی در بودجه نیز چیزی دیده
نمیشود.
نکته دیگر اینکه هنجارها و ناهنجارها نیز در بودجه مورد توجه قرار نمیگیرد. بهعنوان مثال، در بخشی از بودجه دیده شده که به زندانیان کمک شود، اما هیچ بخشی به این امر اختصاص نیافتهاست که چه کنیم تا فرد به زندان نرود. به نظر میرسد در طول این سالها صرفا کار بودجهها این بودهاست که به دولت اجازه دهد درآمد ایجاد و خرج کند. در هیچ کجای بودجه بخشی برای پسانداز دیده نشدهاست. گویا این تفکر وجود نداشته که کل مبلغ خرج نشود و بخشی از آن پسانداز
شود.
درمورد کوچکسازی دولت نیز انتقادهایی وارد است. معمولا هنگامی که دولتها تصمیم به کوچکسازی و خصوصیسازی میگیرند، نه یک بخش خوب و کارآ، بلکه بخشهایی را که دیگر کارآیی لازم را ندارند به بخش خصوصی واگذار میکنند.
حسین اختراعیطوسی*
* رئیس انجمن تحقیق و توسعه خراسانرضوی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.