آسیب قاچاق به اشتغال داخلی
پدیدهای که اگر نبود، کمر تولیدکنندگان در سالهای اخیر تا این حد خم نمیشد و بازارها به دست عدهای افراد سودجو نمیافتاد، افرادی که فقط به فکر پر کردن جیبهای خود بودند و تنها چیزی که برایشان مهم نبود، شکوفایی اقتصاد کشور و سلامت مردم و استفاده کالایی باکیفیت توسط آنها بود.
سال 1381 با فرمان مقام معظم رهبری و در راستای مبارزه با قاچاق و اقتصاد پنهان، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در کشور راهاندازی شد و هر استان دارای یک کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز شد. این کمیسیون که امروز با عنوان کمیسیون برنامهریزی، نظارت و هماهنگی مبارزه با قاچاق کالا و ارز فعالیت می کند، متشکل از 24 دستگاه اجرایی است. ریاست کمیسیون در استانها برعهده استاندار بوده و هماهنگی لازم بین دستگاههای اجرایی توسط دبیرخانه کمیسیون انجام میشود. در این شماره با محمدابراهیم افشاری، دبیر این کمیسیون در خراسان رضوی به گفتگو نشستهایم؛
– از میزان کشفیات کالاهای قاچاق در استان برایمان بگویید.
آمار کشفیات قاچاق سال 95 در خراسان رضوی نسبت به سال 94 رشدی 28 درصدی داشته و به یک تریلیون و 706 میلیارد و 119 میلیون ریال رسید و سهم هر یک از دستگاههای عمده کاشف ما به این ترتیب بود که پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز 32 درصد افزایش، مرزبانی 54 درصد افزایش، سازمان صنعت و معدن 218 درصد افزایش و گمرکات 5 درصد کاهش در میزان کشفیات خود نسبت به سال 94 داشتهاند.
– اولویت شما در کمیسیون برای مبارزه با قاچاق چیست؟
نخستین اولویت ما در مبارزه با قاچاق، کالاهای ممنوعه است یعنی کالاهایی که علاوه بر مسائل اقتصادی، مسائلی فرهنگی به دنبال دارد و جزء کالاهایی به شمار میرود که صدمه فرهنگی و بعضا اجتماعی میزند. کالاهای ضد فرهنگی مثل مشروبات الکلی، دستگاههای دریافت از ماهواره و اقلام ضد اخلاقی از این دست هستند و معمولا بیشترین حجم باندهای کشف شده در این زمینه است.
اولویت دوم کالاهای سلامتمحور است؛ کالاهایی که سلامت مردم را تهدید میکند مثل خوراکیها، آشامیدنیها، لوازم آرایشی و بهداشتی، البسه دسته دوم، سیگار و… . سومین اولویت کالاهایی است که مزیت تولید آنها در استان و یا کشور وجود دارد و در این زمینه محصولاتی که در استان تولید میشود مثل پارچه، پوشاک، کفش، پتو، منسوجات و حتی طلا و نقره را بیشتر مدنظر داریم. امروز برای بسیاری از اقلام، کارگاههای تولیدی در استان داریم که تولیدات باکیفیتی ارائه میدهند و قاچاق صدماتی به آنها وارد کرده بنابراین در جهت حمایت از تولید داخلی مبارزه با قاچاق را به این سمت سوق میدهیم. اولویت چهارم هم به موضوع سوخت برمیگردد چون رقم ریالی بالایی را شامل میشود؛ استان ما هممرز با افغانستان است و این کشور نیاز به سوخت دارد و به همین دلیل معمولا قاچاق سوخت صورت میگیرد.
– طبق اولویتهایی که اشاره کردید، کالاهای ضد فرهنگی برای شما مهمتر از کالاهایی است که به سلامت مردم ضربه میزند؟
ببینید در قاچاق کالاهای ضدفرهنگی هم معمولا بحث سلامتی مطرح است، مثلا وقتی موضوع مشروبات به میان میآید علاوه بر تاثیر اقتصادی و اخلاقی و فرهنگی، چون بسیاری از آنها تقلبی است، روی سلامتی هم اثرگذار است و از کالاهایی است که نسبت به سایر کالاها مشکلاتی دوچندان به دنبال دارد. کسی که مشروب میخورد فقط به خودش صدمه نمیزند و وقتی پشت فرمان خودرویش مینشیند ممکن است به چندین نفر صدمه بزند و پرخاشگری و دعواها نیز از نتایج مصرف آن است. ما به عنوان اینکه کالایی خاص است به کشف مشروبات الکلی اولویت دادهایم وگرنه در برخورد با قاچاق به هریک از کالاها چه در عرضه و چه در انبارها و باربریها برسیم، اقدامات لازم را انجام میدهیم. اولویتبندی فقط برای ما مشخص میکند که بین دو گزارش قاچاق، کدام موضوع مهمتر است تا تیم را به عملیات بفرستیم.
– قبلا گفته بودید 97 درصد قاچاق کالا از طریق مرزهای غربی صورت میگیرد و تنها سه درصد از طریق مرزهای شرقی انجام میشود، با این وجود آماری که از کشفیات قاچاق در استان ارائه دادید، آمار قابل توجهی است. دلیل این موضوع چیست؟
ما سه زنجیره قاچاق داریم که این سه وقتی هماهنگ میشوند قاچاق را شکل میدهند؛ اول کالایی است که از خارج میآید و در مبادی مرزی میتوان آن را کنترل کرد، دوم کنترل در مسیر و ایستگاههای ایست و بازرسی و گلوگاهها و سوم کنترل در سطح عرضه است. بنابراین بازار، بخش حمل و نقل و مرز باید به یکدیگر متصل باشند.
استان ما از استانهای هدف و مقصد قاچاق است و با اینکه استانی مرزی است، مبدا آن به شمار نمیرود. امروز مبدا اصلی قاچاق کالا استانهای غربی و جنوبی و بنادر هرمزگان است اما کالای قاچاق بعد از اینکه وارد کشور میشود به سمت جایی میرود که مصرف داشته باشد و یکی از بازارهای هدف بسیار عمده و خوب برای قاچاقچیان بازار مشهد است و دلیل این موضوع جمعیت سه میلیون نفری این شهر و نیز ظرفیتهای مسافرپذیری و گردشگری آن است و بازار خوبی برای کالاهای قاچاق به شمار میرود.
بازاراچههای ما در مرز به گونهای مدیریت شده که صادرات به خوبی از آنها صورت میگیرد و چندان وارداتی نیستند و طبیعتا کالایی که نیازمند بازار مصرف است از دیگر مبادی مرزی غربی و جنوبی و بنادر وارد استان ما میشود.
– برخی معتقدند نبود برخورد جدی با قاچاقچیان، موجب افزایش آن شده و این موضوع افزایش مقدار کشفیات را هم به دنبال دارد. آیا برخوردها به اندازه کافی بازدارنده نیست که قاچاقچیان دوباره و چندباره اقدام به این کار میکنند؟
بله برخوردهای بازدارنده قضایی اینطور است و این موضوع را قبول دارم. البته قانون جدیدی که در سال 92 ابلاغ شد شرایط را تغییر داد و همه تکلیف خود را در برابر این قانون میدانند و پس از آن در دولت یازدهم بسیاری از آیین نامههای اجرایی آن ابلاغ شد و برای دستگاههای کاشف تکلیف مشخص شد و به همین دلیل رقم کشفیات چشمگیر بوده است.
کسانی که ادعا میکنند برخورد جدی صورت نمیگیرد باید بدانند برخوردها در سطح عالی و ستادها و دولت جدی است و به همین دلیل قاچاق کاهش چشمگیری داشته است. براورد قاچاق در کل کشور در سال 92، 25 میلیارد دلار بوده و این میزان تقریبا یک سوم واردات به کشور بوده است. با اقداماتی که توسط کمیسیونها و دستگاهها صورت گرفت رقم قاچاق در پایان سال 93، به 19.5 میلیارد دلار کاهش یافت و بیشترین کاهش مربوط به سوخت بود. آمار ستاد مرکزی در سال 94 نشان میدهد که میزان قاچاق به 15.5 میلیارد دلار رسید. براساس برنامهای که دولت تدوین کرده، سالانه 10 درصد از میزان قاچاق باید کاهش یابد. این موضوع در برنامه ششم هم مصوب شده است و رقم قاچاق سال 95 را 13 میلیارد دلار اعلام کردند و این نشان میدهد که مبارزه به طور جدی انجام گرفته است.
– با توجه به آمارهای ارائه شده از کشفیات قاچاق، چرا کنترل بار در مبادی ورودی کشور سخت به نظر میرسد؟
در سال 94 سود قاچاقچیان از حجم قاچاقی که صورت گرفته 4.5 میلیارد دلار بوده و آنها از این سود به راحتی نمیگذرند و ما باید با برنامهریزی عرصه را بر آنها تنگ کنیم. در این زمینه چند راه وجود دارد؛ نخست کنترل مبادی که البته مشکلاتی در این زمینه هست و بعد از بیانات رهبری قرار شده دستگاههای پیشرفتهتری برای این موضوع به کار گرفته شود. روزانه سه تا 4000 کانتینر از بندر شهید رجایی وارد کشور میشود و فقط میتوان 150 تا 200 کانتینر را بازرسی کرد و بقیه را براساس اظهارات فرد کنترل میکنند زیرا زمان و امکانات و نیروی کافی در این زمینه وجود ندارد.
اما ممکن است کسی در اظهاراتش موضوع را به نوعی دیگر نشان دهد و این موضوع با نیروی انسانی قابل کنترل نیست مگر اینکه دولت تصمیم بگیرد با دستگاههای الکترونیکی جدید آن را کنترل کند.
– یکی از عوامل موثر بر افزایش میزان قاچاق، تعرفههای وارداتی و گمرکی است؛ برخی از فعالان اقتصادی معتقدند با افزایش تعرفههای وارداتی میتوان میزان واردات کالا را کاهش داد اما این موضوع ممکن است افزایش قاچاق را به دنبال داشته باشد. نظر شما در این باره چیست؟
به نظر من تعرفه، شمشیر دو لبه است؛ اگر ما بتوانیم مبادی ورودی را به خوبی کنترل کنیم که این حجم کالا بدون نظارت وارد کشور نشود، تعرفه بر کاهش واردات اثر دارد وگرنه نتیجه معکوس خواهد داشت. یعنی هر چقدر قاچاق توجیه اقتصادی بیشتری داشته باشد افراد بیشتر به سمت آن میروند و کالایی که تعرفه بالاتری دارد، قاچاق بیشتری در آن صورت میگیرد. مثلا واردات رسمی طلا و نقره بسیار کم است و چون ارزش کالا بالاست و 9 درصد مالیات به آن تعلق میگیرد، وارداتش توجیه اقتصادی ندارد و به همین دلیل شاهد قاچاق در این زمینه هستیم.
– برخورد با قاچاق را در مرزهای غربی چطور ارزیابی میکنید؟
متاسفانه در آنجا نظارتها ضعیف است.
– دلیل این امر چیست؟
مرزهای غربی نیازمند امکانات هستند. این حجم مسافری که از آن مرزها رفت و آمد میکنند معمولا از مقصد سفر خود خرید کردهاند و دستگاههای موجود به طور دقیق نمیتوانند محتویات چمدان را نشان دهند مگر اینکه مشکوک شوند و به طور دقیق بررسی کنند. یا در مورد مرز دوغارون خراسان؛ روزانه 400 کامیون و تریلی از این مرز خارج میشود و همین تعداد وارد استان میشود، برای کنترل فقط یک دستگاه ایکسری داشتیم که کنترل خروجیها را برعهده داشت و آن هم در سیل اخیر خراب شد و با این وضعیت نمیتوان کالاهای داخل کامیون را به خوبی تطبیق داد و تا وقتی گمرکات را به دستگاههای پیشرفته مجهز نکنیم این مشکل را خواهیم داشت.
– بیشتر کالاهایی که از مرزهای شرقی قاچاق میشود، چیست؟
بیشتر کالاهایی که به خارج قاچاق میشود سوخت است و آنچه وارد میشود معمولا پوشاک، برنج، پارچه و لوازم آرایشی و بهداشتی و سیگار است.
– قاچاق پیاز زعفران چطور؟
امروز زعفران به حدی در افغانستان کشت شده که نیازهای آن کشور را جواب میدهد و خود افغانها محصولشان را به یک برند تبدیل کردند، بنابراین بحث قاچاق پیاز زعفران نباید چندان معنا داشته باشد. از طرفی این کشور بعد از حمله امریکا به افغانستان، برای کمک به دولتش تعرفه ورود کالا به افغانستان را حذف کرد، به همین دلیل گاهی زعفران از کشور ما به افغانستان میرود و با عنوان این کشور صادر میشود.
– در گذشته بر لزوم حمایت دستگاه قضا در مبارزه با قاچاق کالا و ارز تاکید کرده بودید، در حال حاضر حمایت دستگاه قضایی چگونه است؟
ما در بحث مبارزه با قاچاق بیشتر با اداره تعزیرات سر و کار داریم و فقط در زمینه کالاهای ممنوعه و یا رقمهای بالاتر موضوع را به دادسرا ارجاع میدهیم. در حال حاضر همکاری خوبی با تعزیرات وجود دارد و فقط در زمینه تسریع رسیدگی به پروندهها مشکل هست که دلیل آن هم وجود تنها دو شعبه در استان است. زمانی که خواستار حمایت دستگاه قضا بودم شعبه تجدیدنظر در استان وجود نداشت و امور مربوطه به تهران فرستاده میشد، اما هماکنون این شعبه در استان هست و برای پروندههایی تا رقم 100 میلیون تومان که نیاز به تجدیدنظر دارد، رسیدگیهای لازم در مشهد انجام میشود.
– در سالهای گذشته قاچاق نقره، بسیاری از تولیدکنندگان مصنوعات این فلز را در مشهد آزرده بود و این موضوع منجر به تعطیلی و ورشکستگی برخی از کارگاههای تولیدی شده بود، وضعیت مبارزه با قاچاق مصنوعات این فلز چگونه است؟
این موضوع برای ما بسیار مهم است زیرا مشهد قطب تولید نقره در کشور است. کارگاههای زیادی در کوچه پس کوچهها و حتی در منازل وجود داشت که متاسفانه بسیاری از آنها تعطیل شدهاند. ساخت مصنوعات فلزی کاری هنری است و به دلیل اینکه با دست انجام میشود، شاید یک هنرمند دو روز روی یک انگشتر کار کرده باشد تا به ثمر برسد بنابراین ارزش کار هنری روی این اثر خیلی بالاست. اما به محض اینکه یک هنرمند کاری زیبا و خوب تولید میکند، قاچاقچیان به سرعت عکس آن را برای کارگاههای تولیدی در تایلند میفرستند و آنجا به صورت ماشینی تولیدی کرده و به طور انبوه وارد میکنند. با این اتفاق بسیاری از تولیدکنندههای نقره ما شاکی و کارگران بسیاری از کارگاهها بیکار شدند. در این زمینه اقداماتی ظرف یکی دو سال انجام دادیم و جلساتی با اتحادیه داشتیم و برنامهها را به آنها سپردیم و از ناحیه صنف و اتحادیه حمایتی بر مبنای لزوم ارائه نقره داخلی در مغازهها صورت گرفت و با این کار مصرف به سمت نقره ایرانی رفت و خیلی از تولیدکنندههای داخلی امیدوار شدند.
در آن بین ما کار را رها نکردیم و حدود 12 قاچاقچی عمده را شناسایی و دنبال کردیم و کشفیاتی ده، بیست و چهل کیلوگرم داشتیم و به دنبال قاچاقچیان عمده هستیم تا دستشان از بازار مشهد کوتاه شود.
– همکاری اتحادیهها و اصناف دیگر چطور است؟ به ویژه در حوزه پوشاک که مردم به خرید برندهای خارجی تمایل داشته و فروشندگان واحدهای تجاری هم به این موضوع علاقه دارند، اتحادیه همکاری لازم را دارد؟
پوشاک از اولویتهای ما در استان است چون زمانی قطب تولید پوشاک در کشور بودیم و کارخانجات متعددی داریم که در حال حاضر تولیدات خوبی دارند. در سالهای 94 و 95 اقدامات خوبی انجام دادیم که با کمک اتحادیه و صنف بود و به واحدها اخطار داده شد و واحدهایی که ادعای نمایندگی برند داشتند را جمعآوری کردیم. در ابتدای امر 47 برند شناسایی شد که از جمله آنها میتوان به نامهای معتبر آدیداس، زارا و گابریلمد که در مشهد نمایندگی نداشته و مجوز لازم را نداشتند، اشاره کرد. از طریق معاونت بازرسی و نظارت سازمان صنعت و معدن اعلام کردیم که باید مجوزهای خود را ارائه دهند و به بسیاری از واحدها که مجوز نداشتند اخطار دادیم که تابلوهای خود را جمع کنند و در نهایت تنها 13 واحد مجوز نمایندگی برند را ارائه کردند و طبق ضوابط با بقیه خاطیان برخورد شد.
کسانی که مجوز فروش یک برند را دارند فقط باید کالاهای اصل همان برند و مارک را ارائه کنند زیرا در بازرسیهای ما بسیاری از پوشاکی که در مغازهها بود مربوط به تولید داخل بود و فقط برچسبها را عوض میکردند. در سال گذشته برندها مدیریت شد و امسال باید نظارتها را بر نمایندگان آنها تشدید کنیم. خوشبختانه پس از برخورد جدی با متخلفان و قاچاقچیان پوشاک، تولیدکنندههای داخلی اعلام کردند میزان فروش کالاهایشان افزایش یافته و اشتغال هم بهتر شده است.
– همانطور که میدانید فرهنگسازی برای عدم خرید کالاهای بدون شناسنامه و قاچاق توسط مردم یکی از راههای مبارزه با قاچاق است، نقش رسانهها در این موضوع تاکنون چطور بوده است؟
فرهنگسازی برای ما موضوع بسیار مهمی است و مطبوعات میتوانند در این زمینه کمک زیادی به ما داشته باشند. سال گذشته مبارزه با قاچاق نمود خیلی خوبی داشت و به خوبی به این قضیه پرداخته شد و رهبری و دولت هم تاکید زیادی بر آن داشتند. اگر میخواهیم واقعا تحولی در اقتصادمان صورت بگیرد، جز بحث حمایت از تولید داخلی کار دیگری نمیتوانیم انجام دهیم و زمینهاش را داریم زیرا بسیاری از کارخانجات ما با ظرفیت پایین کار میکنند. وقتی میگوییم رقم قاچاق در سال 95، 13 میلیارد دلار بوده، به معنای از بین رفتن 1 میلیون و 300 هزار شغل یا فرصت شغلی در ایران است و در مقابل این فرصت را به دیگر کشورها مثل عربها و امریکاییها و چینیها و … دادیم. سوال اینجاست که چرا در داخل کشور کارخانه بسیار پیشرفته پوشاک باید با 30 درصد ظرفیت کار کند؟
– با کالاهای قاچاق کشف شده چه میکنید؟
تا قبل از ابلاغیه عدم عرضه کالاهای کشف شده در بازار، سوء استفادههایی صورت میگرفت. اما براساس دستورات جدید اگر کالای کشف شده ارزش صادرات دارد، باید آن را صادر کنیم و اگر ارزشی ندارد، معدوم شود و بر همین اساس ما سال گذشته همه کالاهای قاچاق سلامتمحور مثل میوهها و خوراکیها و لوازم آرایشی و بهداشتی را معدوم کردیم. کالاهایی مثل ماشینآلات، موتور و لوازم خانگی را صادر میکنیم و پول به دست آمده به خزانه میرود و تا وقتی قاچاقی بودن کالایی اثبات نشود، آن کالا در اختیار سازمان قرار دارد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.