نظام بانکی ضد تولید است
مروری بر عملکرد نظام بانکی در ایران نشان میدهد این نهاد بهجای اینکه حامی بخش تولید باشد و به اشتغالزایی کمک کند، درحال حاضر به ضدنظام تولید مبدل شده است؛ بهطوریکه با رفتار چند دهۀ اخیر خود، بسیاری از سرمایهها را از بخش تولید و مولد خارج کرده و بهسمت بازارهای واسطهای و غیرمولد برده است. درحقیقت نظام بانکی ما بهجای اینکه محرک تولید باشد، خود به یکی از موانع توسعه در ایران مبدل شده است، اما نظام بانکی در ایران چگونه سبب شده که بخش تولید تحت فشار قرار بگیرد؟
ورود بانکها به بنگاهداری
اولین مشکل نظام بانکی در سالهای اخیر، ورود به حوزۀ بنگاهداری و تبدیلشدن آن به رقیبی برای تولیدکنندگان است. درواقع درحالیکه فلسفۀ وجودی بانکها در کشور، جمعآوری نقدینگی و دراختیارقراردادن آن به بخشهای مولد است، طی سالهای اخیر بانکها درکنار جمعآوری نقدینگی خودشان وارد فعالیت بنگاهداری شده و شروع به سرمایهگذاری در بخشهایی مانند مسکن، برجسازی و لوکسسازی کردهاند. این مسئله سبب شده بخش شایانتوجهی از نقدینگی کشور در بخشهایی سرمایهگذاری شود که در عمل ارزش افزودۀ چندانی برای ما نخواهد داشت.
برای مثال در حال حاضر، بخش مهمی از نقدینگی در برجهای لوکس و خالی بانکها بلوکه شده که بهدلیل رکود بازار مسکن نمیتوانند آنها را بفروشند. این مسئله سبب شده بانکها دچار مشکل کمبود نقدینگی در دادن وام به بخشهای مولد شوند. علاوهبراین، ورود بانکها به حوزۀ لوکسسازی بهدلیل اینکه سرمایهها را بیشاز حد نیاز در این بخش بلوکه کردهاند، به رکود در بخش مسکن نیز دامن زده است؛ ازاینرو شاهد کاهش ساختوساز در کشور هستیم. این درحالی است که اگر بانکها در دهۀ٨٠ وارد حوزۀ ساختوساز نمیشدند، بهطورحتم این مقدار پول کشور در بخشهای لوکسسازی بلوکه نمیشد.
دادن وام به بهرۀ بالا
دومین مشکلی که بانکها برای بخش تولید به وجود آوردهاند، دادن وام با بهرۀ بالا به بخش تولید است. در حال حاضر، نرخ تورم کمتراز ٩درصد است. این انتظار مطرح است که نرخ سود وامهای بانکی نیز به همین تناسب کاهش یابد، اما هماکنون بانکها با سود حداقل ١٨تا ١٩درصدی که دوبرابر نرخ تورم است، به بخش تولید وام میدهند. این مسئله سبب میشود بخش تولید علاوهبر حاشیۀ سود اندکی که دارد، مجبور شود بهصورت زیان انباشته سود بانکها را پرداخت کند؛ ازاینرو اولین اقدام برای حل مشکلات بانکی تولید، حل مسئلۀ نرخ سود بانکی است.
وثیقهها را پایین ارزشیابی میکنند
درکنار این مسئله، بانکها هنگام وامدادن به بخش تولید، وثیقۀ آنها را که کارخانه است، کم ارزیابی میکنند تا تولیدکننده مجبور شود اگر ملکی یا خانهای در شهر دارد، آن را بهعنوان وثیقه دراختیار بانک قرار دهد. درواقع بانکها بهجای اینکه بهدنبال حمایت از تولید باشند، سعی میکنند تا میتوانند وثیقۀ بانکی را بهگونهای اتخاذ کنند که اگر مجبور به مصادرۀ آن شدند، روی ارزش افزودۀ آن حساب کنند.
درواقع آنها به تولید، دید کاسبکارانه دارند و همین دیدگاه سبب میشود تا بخش مولد در کشور ما رونق نگیرد. بر این اساس، از نمایندگان محترم مجلس و دولتمردان انتظار داریم حل مشکلات نظام بانکی را در اولویت خود قرار دهند؛ چراکه ریشۀ بسیاری از مشکلات اقتصادی در کشور ما به ایرادات سیستم بانکی برمیگردد و تازمانیکه قانونهای بانکی اصلاح نشود، نمیتوان به رونق تولید امیدوار بود.
*رئیس انجمن کارفرمایی خراسان رضوی/ دکتر محسن شرکا*
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.