توسعه کارآفرینی و ضرورت های مغفول
ویژگی بارز اقتصاد امروز، تغییرات و تحولات سریع آن است. گذر از جامعه سنتی به جامعه اطلاعاتی، اقتصاد ملی را نیز به اقتصاد جهانی تبدیل کرده و دستیابی به توسعه در چنین شرایطی نیازمند تدابیر و رویکردهای ویژه است. بیتردید کارآفرینی و آزادی اقتصادی نقش کلیدی در روند توسعه اقتصادی برای جوامع مختلف دارد. از این منظر، امروزه در کشورهای مختلف توجه خاصی به کارآفرینی و کارآفرینان نشان میدهند و تقویت کارآفرینی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه آن از ابزار پیشرفت اقتصادی کشورها و به ویژه کشورهای در حال توسعه برشمرده می شود. کشور ایران هم از این قاعده مستثنی نیست، چنان که براساس گزارش سازمان دیده بان جهانی کارآفرینی، ایران بر مبنای 14 شاخص بین المللی از منظر کارآفرینی در نقطه میانی قرار دارد.
در این گزارش عنوان شده که میل به کارآفرینی و تاسیس کسب و کارهای نوپا و نوظهور در جوانان ایرانی رو به افزایش است اما از منظر تامین مالی و حمایت های نهادی، رتبه کشورمان در پایین ترین سطح جهانی قرار دارد و این مسئله موجب شده تا میل به کارآفرینی خنثی شود. علاوه بر این رتبه ایران در مبحث بین المللی کسب و کارها و کارآفرینی بسیار ضعیف است.
براساس گزارش شاخص سهولت کسب و کار 2018 بانک جهانی ( این گزارش وضعیت کنونی فضای کسب و کار کشورها را بررسی کرده، چالش هارا احصا کرده و برای سال آتی نسخه می پیچد) وضعیت فضای کسب و کار تمامی کشورها براساس 10 شاخص جهانی مطالعه می شود. طبق این گزارش، رتبه ایران از میان 190 کشور 124 تعیین شده است که جایگاه قابل دفاعی نیست. همچنین وضعیت ایران به لحاظ تحقق زیرساختهای دولت الکترونیک و صدور مجوزهای کسب و کار بسیار نامناسب ارزیابی میشود، شاهد این مدعا آن است که میانگین صدور مجوزهای کسب و کار در ایران در برخی از موارد به دو الی سه ماه می رسد که بازده زمانی طولانی است. علاوه بر این ایران در بحث تامین مالی وضعیت مطلوبی ندارد، چرا که نظام بانکی در کشور ما نتوانسته تعادلی بین نرخ تورم و بهره به وجود آورد، بنابراین اعطای تسهیلات در کشور ما همواره برای صاحبان کسب و کار با خسارت و ضرر و زیان بسیار همراه بوده است و دلیل آن نیز متوجه نرخ بالای بهره است که شرایط تورمی را رقم میزند، همچنین نبود عدالت در توزیع تسهیلات چالش دیگری است که در این گزارش به آن اشاره شده است.
حال اولین اولویت دولت باید بهبود فضای کسب و کار باشد. طی سالهای اخیر مرکز پژوهش های مجلس، محیط کسب و کار را در استان های مختلف براساس 21 شاخص پایش و بررسی کرد.
براساس آخرین گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی وضعیت محیط کسب و کار نسبت به سال گذشته تنزل پیدا کرده و این مسئله با گزارش بانک جهانی کاملا همسوست. براساس این گزارش بر مبنای پژوهش ها و شواهد عینی و میدانی هیچ استانی از لحاظ کارآفرینی در جایگاه مطلوبی قرار ندارد، با این حال استان خراسان رضوی در حوزه کسب و کار در رتبه های میانی جای گرفته و جایگاه این استان در مقایسه با دیگر استان ها مطلوب ارزیابی می شود اما تا رسیدن به جایگاه ایده آل فاصله بسیار است.
بنابراین برای خروج از چالش های فوق الذکر، ایران نیازمند تاسیس شورای عالی بهبود محیط کسب و کار زیر نظر شخص رئیس جمهور است که به صورت پویا شرایط این حوزه را در ایران براساس شاخص های جهانی رصد کند و گامهایی جدی در مسیر تحقق قوانین مصوب این بخش بردارد. این شورا باید متشکل از رئیس جمهور و وزرایی باشد که با سرمایه انسانی و بازار کار در ارتباط هستند تا به صورت عینی، مصداقی و نظام مند عمل کنند.
علاوه بر این متاسفانه به رغم این که از سال 84 بحث کارآفرینی در ادبیات دولت وارد شده و طرح گسترش بنگاه های زودبازده و کارآفرین به دفعات مطرح شده است اما هنوز قانونی با عنوان قانون کارآفرینی در ایران وجود ندارد که تمام توجه و رویکردهای آن توسعه این بخش باشد و برای افق بلندمدت در این زمینه پیش بینی لازم را به عمل آورد. بنابراین به دولت و مجلس شورای اسلامی پیشنهاد می شود که لایحه قانون کارآفرینی را تنظیم کنند و به تصویب مجلس برسانند تا این مفهوم به تابعی از سلایق وزیران و مدیران تبدیل نشود و هر وزارتخانه و سازمان بر رسالت خویش در حوزه اجرای طرح ها و برنامه ها واقف باشد.
علاوه بر این، تشکیل سازمان نظام کارآفرینی متشکل از کارآفرینان، صاحب نظران و متخصصان این حوزه به عنوان یک ساختار غیردولتی و با رویکردی صنفی نیز می تواند به ارتقای رتبه کارآفرینی ایران در عرصه بین المللی بینجامد. تعامل دانشگاه و بازار کار نیز راهکار مقوله مهم دیگری است که باید در این عرصه مورد توجه و سرمایهگذاری ویژه قرار گیرد. بنابراین تعامل بین دانشگاه( و حتی مدرسه ) و بازارکار صرفا نباید در حد توصیه، دستور العمل و یا بخشنامه باشد. اگر نگاه ما به این عرصه افقهای بلندتری را نشانه رفته است، طبعا باید بیش از همه در پی اقدامات اجرایی در این عرصه باشیم تا برای نسلهای جوان آینده، کارآفرینانی خوشفکر و توانمند پرورش دهیم.
نویسنده : دکتر مسلم خانی مشاور حوزه کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
108 تعداد بازدید
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.